سنت استحکام و بهره وری: قاعده اخلاقی در اسلام

مسئله این مقاله، سنت استحکام همچون اصلی اخلاقی در اسلام است . این مفهوم چه رابطه ای با مفهوم نوپدید بهره وری دارد و ملزومات آن چیست؟ منابع حدیثی و تاریخی کهن و معتبر شیعه و سنی موافق اند که سنت اتقان و استحکام، ریشه در تعالیم پیامبر و خاندانش دارد. این تعالیم در روایات اسلامی با عنوان های«اتقان، احکام، اثبات و احسان العمل»، بارها گوشزد شده است. تحلیل این مفاهیم نشان می دهد که به واژه «بهره وری»، نزدیکی معنایی بسیاری دارند؛ زیرا یکی از تعریف های بهره وری، برآیند دو عنصر «کارایی و اثربخشی» است. اثربخشی به مفهوم انجام دادن کار نیک است و کارایی، کار نیک را نیک انجام دادن است. این عناصر را کاملا در معنای عناوین بالا می توان درک کرد؛ افزون بر آن دو، مفهوم پایداری و دوام عمل نیز عنصر سوم در تعریف بهره وری است که باز در مدلول عناوین چهارگانه بالا وجود دارد؛ عنصری که در جای خود، سنتی از سنت های انسان ساز پیامبر خدا ص است. در این روایات، روایات کسب وکار و تجربه های سودمند بشری، موضوعاتی به چشم می خورند که از آن ها می توان به زمینه ها و عناصر مکمل بهره وری و محکم کاری یاد کرد. این عناصر عبارت اند از: احیا و نهادینه کردن سنت بهره وری؛ تغییر نگرش به جایگاه قدسی کار و درآمد در اسلام؛ دوراندیشی در معیشت و کار؛ بهره مندی از تجربه خود و دیگران؛ مشورت، کاردانی، تخصص و دانشوری. نتیجه مهم بحث درباره استحکام و رابطه آن با بهره وری، آن است که استحکام و اتقان عمل، یکی از آموزه های مهم اخلاق کاربردی در اسلام است و به دلالت روایات اسلامی باید آن را همچون فرهنگ و سنت فراگیر پذیرفت و مطالعه کرد.

کلیدواژه ها:

اسلام ، بهره وری ، محکم کاری ، سنت ، اصل اخلاقی