ارائه یک نوع‌شناسی از کاربردهای تحلیل پوششی داده‌ها در دنیای واقعی

در ادبیات رشته‌های علمی مرتبط با سازمانها نظیر مدیریت، اقتصاد، مهندسی صنایع، جامعه‌شناسی، . . .، بهترین شکل عملکردی یک سازمان را سینرژی(1) تعریف کرده‌اند که خود بعنوان بهره‌وری(کارایی+ اثربخشی) بالا تعبیر‍ شده است. سالهاست که بهره‌وری برای همه دولتها و سازمانها(شرکتها، مؤسسات، نهادها، ادارات، کارخانجات، تعاونیها، و ......) موضوع و چالشی کلیدی و مهم بشمار می‌آید. بگونه‌ای که باعتباری آن را بعنوان هدف نهایی و غایی مدیران در نظر می‌گیرند. بهره‌وری را می‌توان جمع کارایی و اثربخشی تعبیر کرد. در سندی دیگر بهره‌وری معادل شاخصهایی نظیر کارایی، اثر بخشی، عملکرد، سودآوری، نوآوری، کیفیت، فرهنگ، کیفیت زندگی کاری و مانند آن در نظر گرفته شده است. از دیدگاه مدیران، بهره‌وری، همه جنبه‌های سازمانی را که در کارکرد مؤثر آن اهمیت دارند شامل می‌شود. در این دیدگاه بهره‌وری معادل کارائی، اثربخشی، عملکرد، کیفیت محصولات، رضایت ذینفعان و مانند آنها در نظر گرفته شده است. اگر چه برای سنجش و ارزیابی کارائی و بهره‌وری نسبی واحدهای تصمیم‌گیری(سازمانها) روشها و ابزارهای مختلف و متفاوتی تاکنون توسعه داده شده است اما تحلیل پوششی داده‌ها برای این منظور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.در مقاله حاضر، با هدف توصیف و تبیین کاربردهای تحلیل پوششی داده‌ها در دنیای واقعی، ضمن مرور مستند ادبیات موضوعی مربوط، به ارائه یک نوع‌شناسی از مسائل و چالشهایی که تاکنون تحلیل پوششی داده‌ها توانسته است نسبت به حل آنها و یا مدیریت بر آنها، تصمیم‌گیران و مدیران سازمانهای دنیای واقعی را یاری کند پرداخته شده است. بر این اساس انواع کاربردهای تحلیل پوششی داده‌ها در دنیای واقعی، با توجه به چهار مبنای تقسیم‌بندی مورد مطالعه و بررسی و تحلیل نوع‌شناختی قرار گرفته است. در پایان مقاله، ضمن ارائه نتایج و یافته‌ها، موارد مذکور جمع‏بندی شده، بحث‌، نتیجه‌گیری و کاربردها، و پیشنهادات مرتبط با آن جهت پیگیری تحقیقات مشابه در آینده ارائه شده است.