بررسی امکان تحقق عرفان شیعه

این مقاله به این پرسش پاسخ می دهد که آیا عرفان شیعه امکان تحقق دارد یا نه. می­توان از سه معنای عرفان شیعه بحث کرد: عرفان شیعه به معنای عرفان شیعیان؛ عرفان شیعه به معنای مجموعه­ای از تفاسیر شیعی از انگاره­های عرفانی یا علم عرفان شیعی؛ عرفان شیعه به معنای وجدانیات و یافته­های معنوی منطبق بر ذهنیت شیعی. دو معنای نخست عرفان شیعه محقق است. به گواه تاریخ، شیعیان زیادی اهل سلوک معنوی، مشاهدات، مکاشفات و نیز آثاری درباره ابعاد علمی عرفان بوده­اند. تفسیر آموزه­ها و تجربیات عرفانی بر مبنای معتقدات شیعه نیز محقق است؛ به­ویژه در مسئله ولایت و خاتمیت آن (در طول تاریخ مجموعه­های فراوانی از این مباحثات را در نصوص و آثار می­توان یافت). بحث درباره معنای سوم عرفان شیعه (تجربه عرفانی شیعی) منوط به موضع گیری ذات­گرایانه یا ساخت­گرایانه درباره ماهیت تجربه عرفانی است.

کلیدواژه ها:

عرفان اسلامی ، عرفان شیعه ، ذات گرایی ، ساخت گرایی