علی بن عباس مقانعی و بررسی کتاب فضل الشیعه: جزءپژوهی با هدف شناخت و بازسازی منابع مفقود تاریخی شیعه

شناخت لایه های پنهان در منابع کهن موجود که منبع اصلی داده های تاریخی به شمار می رود، یکی از راه های پیشبرد پژوهش های عمیق تاریخی است. نتایج چنین شناختی می تواند ما را به ریشه های اخبار ثبت شده و گاه به تجدید نظر در برخی مشهورات یا حل معضلات تاریخی و ... رهنمون شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی یکی از محدثان و مورخان قرن سوم ه.ق. و بررسی یکی از منابع در خور اعتماد، اما مفقود از محدثان شیعی انجام شده است. علی بن عباس مقانعی (متوفای ۳۱۰ ه.ق.) از رجال حدیثی در دایره راویان ابوالفرج اصفهانی (۲۸۴-۳۵۶ ه.ق.) در تدوین کتاب مقاتل الطالبیین است. در منابع فهرستی و رجالی از مقانعی و یگانه تالیفش با نام فضل الشیعه یاد شده است. در این پژوهش نو و بدون پیشینه می کوشیم با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتاب خانه ای و قواعد بازسازی آثار مفقود، شناختی از مقانعی و محتوای کتابش و راهی برای شناخت بهتر تاریخ نگاری و تاریخ نگری مورخان شیعه، از راه جزء پژوهی پیش نهیم. محتوای روایات بازیابی شده مقانعی، نشانگر این واقعیت است که تاریخ نگاری مقانعی بخشی از منظومه تاریخ نگاری علوی با مولفه های آن است که با محوریت اهل بیت (ع)، خاصه حقانیت امام علی (ع) در مسئله خلافت و موضوع مهدویت و انتظار متجلی است.

کلیدواژه ها:

علی بن عباس بجلی مقانعی ، فضل الشیعه ، منابع مفقود ، ابوالفرج اصفهانی ، مقاتل الطالبیین