معماری اسلامی خراسان بزرگ در سفرنامه های خاورشناسان قرن نوزدهم میلادی

معماری اسلامی، یکی از جلوه های زیبای تمدن اسلامی است که از افکار، عقاید و ارزش های مسلمانان حکایت دارد. غربیان به این جلوه، از دیرباز توجه داشته اند. خاورشناسانی که با اغراض گوناگون به سرزمین های اسلامی سفر کرده اند، به مطالعه معماری اسلامی پرداخته و نتایج این مطالعه را در سفرنامه های خویش آورده اند؛ اما زوایای مطالعه آنان از معماری اسلامی هم چنان بر ما پنهان است. بنابراین باید پرسید که خاورشناسان چه تصویری از معماری اسلامی ارائه کرده اند. (سوال) آنان ضمن نشان دادن برجستگی های معماری اسلامی، به کاستی های آن پرداخته و نقش برخی از اقوام را در آن مشخص کرده اند. (فرضیه) بررسی گزارش های این خاورشناسان درباره معماری اسلامی در خراسان بزرگ، به خوبی می تواند وضعیت این آثار را در قرن نوزده میلادی هویدا سازد. از سوی دیگر، مقایسه گزارش هایی که در طول این قرن آمده، می تواند به تغییراتی که طی این قرن از ابتدا تا انتها در معماری آثار، اعم از، تخریب، مرمت و ساخت بناهای جدید انجام شده، کمک شایانی بنماید. (هدف) مطالعه تاریخی و تحلیل برخی از آثار خاورشناسان قرن نوزده میلادی، قادر است به هدف پیش گفته دست یابد. (روش) تاکید بر بررسی های غیرتخصصی معماری اسلامی از سوی خاورشناسان و رابطه معنادار بقا و فنای معماری اسلامی با حملات نظامی و حکومت های سیاسی، از دستاوردهای این مقاله است. (یافته)

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی ، خراسان ، سفرنامه ، خاورشناسان و تمدن اسلامی