چهره «زن» در آینه صافی صوفی

در کتب صوفیان بزرگ و عارفان سترگ، بارها مشاهده میکردم که ایشان بمدح و ثنای زنان پرداخته و آنان را ستوده اند و از زنهای نامداری چونان «لیلی، سعاد، سلمی، شیرین، زینب لبنب و غیره» نام برده ااند. و یا می دیدم که ضمیر تانیث در اشعار عربی یا ملمعات خویش بکار برده اند. بیاد دارم که یکی از استادانم قصیده ابن فارض را تدریس می فرمود، با شگفتگی تمام می گفت: چرا در این اشعار عرفانی همه ضمایر مونث آورده شده در حالی که همگان می دانیم که مقصود از مخاطب آنها یا ذات حق است یا مظهر اتم اسم الله الاعظم یعنی حقیقت محمدیه. چرا ممدوح خود را معشوقه نامیده و با ضمیر تانیث او را مخاطب خود قرار داده اند. طبیعی است که برای هر دانشجو و حتی استاد توهم آور باشد. این بنده چیزهای مختصر در این باب در برخی از کتب و شروح اقوال صوفیه می دیدم لیکن در صمیم دل قانع نمی شدم. تا سرانجام، زمانی که در کشور اردن بودم، با منابع و ماخذ اصیل برخی از صوفیان بزبان عربی بیشتر آشنا گردیدم و فرصت مطالعه یافتم و آخر کار در حاق نفسم قانع گشتم و به رمز سخنان آنان تا حدی آگاه شدم.