اقلیم، جغرافیا و مخاطرات طبیعی در سازه های باستانی مطالعه موردی مدرسه غیاثیه خر گرد و مقایسه آن با بنای سلطانیه

مدرسه غیاثیه خر گرد در شهرستان خواف، شامل یک صحن بوده که چهار ایوان و حجره هایی در دو طبقه آن را احاطه کرده است. این بنا تقریبا ۱۰۰ سال بعد از بنای سلطانیه و در سال های پایانی زندگی شاهرخ پسر تیمور (۸۵۰ ه./۱۴۴۷ م) به اتمام رسید. بنای سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان و بزرگ ترین بنای آرامگاهی دوران اسلامی در ایران است. هر دوی این سازه ها در مسیر جریانات جوی حاصل شده از عوارض جغرافیایی منطقه ی خود قرارگرفته اند که به عنوان مناطق مهم بادخیز کشور به شمار می آیند. در پژوهش حاضر ما قصد داریم تا آسیب ها و فرسایش های ناشی از وزش بادهای مخرب و همچنین شرایط جغرافیایی و اقلیمی بر روی این دو سازه را شناسایی کرده و به ارائه یک راهکار مناسب در این زمینه بپردازیم. روش تحقیق به کاررفته در این مقاله به صورت تحلیلی و توصیفی همراه با مطالعات آزمایشگاهی و کتابخانه ای بوده و همچنین روش و ابزار مورد استفاده در پژوهش؛ بررسی اسناد و مدارک مکتوب، مطالعات میدانی و آزمایشگاهی است. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که انجام آزمایش های مربوط به تاثیرات دما، رطوبت و باد بر روی مصالح مدرسه غیاثیه و همچنین مقایسه این نتایج با اطلاعات کسب شده در ارتباط با سلطانیه، تاثیر اقلیم و جغرافیا را در فرسایش این دو بنا به خوبی نشان می دهد. موقعیت های مشترک مکانی تخریب در این دو بنا و عملکرد یکسان مصالح در هر یک از آن ها موضوع بحث اقلیم و جغرافیا را بر ایجاد این آسیب دیدگی ها و فرسودگی ها، بیش ازپیش تائید می نماید.

کلیدواژه ها:

اقلیم و جغرافیا ، مدرسه غیاثیه خر گرد ، گنبد سلطانیه ، تخریب و آسیب دیدگی ها ، عملکرد مصالح