ویژگی های رسوب شناسی و منشا نهشته های دریاچه ارومیه درحاشیه بزرگراه شهید کلانتری

در این مقاله ویژگی های رسوب شناسی مغزه های تهیه شده از ۴ گمانه در مجموع به ستبرای ۳۴۰ متر و رسوبات سطحی از بستر دریاچه ارومیه در حاشیه بزرگراه شهید کلانتری مورد بررسی قرارگرفته اند. به منظور تعیین نقش فرایندهای اصلی در رسوبگذاری با تکیه بر ویژگی های کانی شناسی و بافتی، نسبت اجزای آواری به اجزای شیمیایی و بیولوژیکی در نمونه ها مشخص شده است. به منظور تعیین منشا اجزای آواری، ترکیب کانی شناسی و ویژگی های بافتی آنها با انواع به دست آمده از بار معلق رودخانه های تغذیه کننده دریاچه مقایسه شده است. به منظور تجزیه و تحلیل تغییرات به وجود آمده در دریاچه در طول زمان، ویژگی های رسوب شناسی تراس های آبرفتی حاشیه دریاچه نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. بررسی حاضر نشان می دهد که بین ۲۵ تا ۴۰ درصد اجزای سازنده رسوبات توسط جریان های مختلف در دریاچه (آبی، بادی) به محل رسوبگذاری حمل شده اند (آواری) و ۶۰ تا ۷۵ درصد رسوبات شیمیایی یا بیوشیمیایی هستند. مطالعه حاضر نشان می دهد که گسترش ذرات شیمیایی به طور عمده در دوره های تراز پایین آب و شرایطی که دریاچه به ندرت از خشکی تغذیه می شده صورت پذیرفته است. گسترش رسوبات بیولوژیکی به طور عمده توسط موجودات جانوری و گیاهی موجود در دریاچه و در بازه های زمانی صورت گرفته که شرایط برای تشکیل ذرات شیمیایی فراهم نبوده یا در کمترین مقدار بوده است (بالا بودن نسبی سطح آب). منشا ذرات آواری به رودخانه های تغذیه کننده دریاچه نسبت داده شده است که به صورت بار بستر و بار معلق به محل رسوبگذاری حمل شده اند. بر اساس طرح پراکنش و ویژگی های اصلی ذرات آواری مورد مطالعه، رودخانه های تغذیه کننده دریاچه (به عنوان عوامل اصلی تامین کننده این ذرات) به سه گروه (بسیارموثر، با تاثیر متوسط، و تاثیر ناچیز) تقسیم شده اند. این مطالعه افزون بر پذیرش نقش غیرقابل انکار دایک های احداثی در تغییر سامانه رسوبگذاری به اولویت دهی به نقش فرایندهای شیمیایی و بیولوژیکی در هرگونه برنامه ریزی احتمالی در کنترل تجمع رسوبات در حاشیه بزرگراه تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

دریاچه ارومیه ، رسوب شناسی ، بررسی منشا رسوبات ، رسوبات دریاچه ای