کانه زایی سولفید توده ای آتشفشانزاد روی-سرب-مس نوع Bathurst در منطقه چاه گز، جنوب شهر بابک، پهنه سنندج- سیرجان جنوبی

کانه­زایی روی- سرب- مس در منطقه چاه­گز در ۶۰ کیلومتری جنوب  شهربابک، در پهنه سنندج-­ سیرجان جنوبی و در درون توالی آتشفشانی-­ رسوبی بایمود­ال و دگرگون شده ژوراسیک میانی رخ داده است. کانه­زایی با شکل هندسی اغلب چینه­سان و لایه­ای و صفحه­ای شکل و در چندین افق چینه­ای خاص به­همراه رسوبات بروندمی (exhalites) در واحدهای ۱،۲ و ۳ رخ داده است که در واحدهای ۱ و ۲ به­صورت رخدادهای معدنی متعدد و در واحد ۳ به­صورت کانسار چاه­گز و تعدادی رخداد معدنی است. سنگ­های میزبان کانه­­زایی به ترتیب اهمیت، متاتوف ریولیتی، متاپلیت توفی و متاریولیت هستند. بافت ماده معدنی به صورت توده­ای، نیمه توده­ای، نواری، لامینه، دانه پراکنده و رگه – رگچه­ای است. پاراژنز کانسنگ شامل کانی­های اولیه پیریت، اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، تتراهدریت، آرسنوپیریت، بورنیت و پیروتیت و کانی­های ثانویه از جمله کوولیت، کالکوسیت، مالاکیت، سروسیت و اسمیت­سونیت بوده و کانی­های باطله بیشتر سریسیت، کوارتز، کلریت، کلسیت و باریت است. دگرسانی­های سنگ دیواره به­طور عمده شامل دگرسانی سریسیتی و کلریتی و به مقدار کمتر دگرسانی­های کربناتی و سیلیسی است. سنگ­های میزبان دگرسان شده در اثر دگرگونی و دگرشکلی دچار برگوارگی شده و به همراه ماده معدنی دچار چین­خوردگی و گسلش  شده و بافت­ها و فابریک­های کاتاکلاستیک، پیوستگاه سه گانه، سایه فشاری و کنگره­ای (کرنیولیشن) و بودیناژ در آنها گسترش یافته است. بر اساس مطالعات زمین­شناسی، کانی­شناسی، ژئوشیمی و دگرسانی، کانه­زایی روی- سرب- مس در منطقه چاه­گز در اثر فعالیت­های آتشفشانی زیردریایی در یک حوضه کافتی کمانی، به­صورت سولفید توده­ای آتشفشانزاد (VMS) نهشته شده و سپس به همراه سنگ­های درون­گیر توسط فازهای کوهزایی کیمرین جوان و لارامید و رویدادهای جوان­تر دچار دگرشکلی و دگرگونی ناحیه­ای در حد رخساره شیست سبز شده است. این کانه­زایی بر اساس مقایسه آن با نهشته­های مشابه جهانی، بیشترین شباهت را به تیپ سیلیسی­آواری فلسیک مثل کانسار­های منطقه معدنی باتورست (Bathurst) کانادا و کمربند پیریتی ایبریا اسپانیا و پرتغال دارد که برای اولین بار در ایران معرفی می­شود.  

کلیدواژه ها:

چاه گز ، سولفید توده ای ، VMS ، باتورست ، سنندج-سیرجان جنوبی