پتروژنز توده های نفوذی آداکیتی نوار افیولیتی شمال خاوری سبزوار

تعدادی توده نفوذی با ترکیب ترونجمیت و تونالیت به صورت سین تکتونیک به داخل مجموعه دگرگونی سلطان آباد (شمال خاوری سبزوار) تزریق شده اند. بررسی های ژئوشیمیایی این توده های نفوذی نشان دهنده ویژگی های آداکیتی بسیار بارز (نسبت بسیار بالای استرانسیم به ایتریم و مقادیر بسیارکم ایتریم و ایتربیم) در آنهاست. با توجه به شواهد صحرایی و میکروسکوپی و ویژگی های ژئوشیمیایی سنگ کل توده های نفوذی منطقه، ایجاد این چنین ویژگی های آداکیتی مستلزم تاثیر توام فرایند های ذوب بخشی و تفریق ماگمایی است. سناریوی احتمالی در این رابطه شامل ذوب بخشی صفحه اقیانوسی فرورو در یک زون فرورانش داغ و تشکیل یک مذاب آداکیتی حدواسط و سپس تفریق آمفیبول و تشدید شاخص های آداکیتی مذاب تفریق یافته اسیدی نهایی است. تفاله حاصل از ذوب بخشی پوسته اقیانوسی فرورو به صورت بلوک های گارنت - هورنبلندیت در مجاور بعضی از توده های نفوذی دیده می شوند. مذاب حدواسط آداکیتی اولیه به صورت دیوریت های غنی از آمفیبول در منطقه حضور دارند. فاز کومولای ناشی از تفریق و مذاب تفریق یافته نهایی نیز به ترتیب سازنده دایک های هورنبلندیتی و توده های تونالیت- ترونجمیتی هولولوکوکرات منطقه هستند. ایجاد رژیم حرارتی داغ و ذوب بخشی لیتوسفر اقیانوسی فرورو تحت تاثیر عواملی مانند تغییر سرعت فرورانش، فرورانش پشته میان اقیانوسی یا گسیختگی صفحه اقیانوسی فرورو و بالاآمدگی استنوسفر داغ بوده است.

کلیدواژه ها:

آداکیت ، تونالیت-ترونجمیت ، ذوب بخشی ، تفریق آمفیبول ، سلطان آباد ، سبزوار