گذار به نظام بین الملل پساآمریکایی و تحول در روابط راهبردی آمریکا با متحدان خاورمیانه ای (مطالعه موردی ترکیه)

به ­موازات تحول در محیط بین­المللی، ژئوپلیتیک خاورمیانه نیز در حال گذار از یک نظم آمریکایی پساجنگ سرد به یک بی نظمی پساآمریکایی است. وضعیتی که قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای را به نقش­آفرینی فعال در سیاست در حال تغییر منطقه ترغیب کرده است. در این فاصله، ظهور یک نظم چندقطبی در سطح جهانی، روسیه و تا حدودی چین را وارد بازی بزرگ خاورمیانه کرده است که بیش از پیش وضعیت منطقه­ را پیچیده تر کرده و همه این ها به این معنی است که معادلات خاورمیانه دیگر بر اساس یک جانبه گرایی آمریکا تعیین و تکلیف نمی شود. تحولات بعد از انقلاب­های عربی نشان می دهد که عصر آمریکایی در خاورمیانه به پایان رسیده است و دولت­های منطقه با افول نفوذ منطقه­ای آمریکا، دیگر به آن به عنوان تامین­کننده نظم و امنیت نگاه نمی کنند. در چنین وضعیتی هر یک از قدرت­های منطقه­ای با بازتعریف نقش و جایگاه راهبردی خود در خاورمیانه، که زمانی بر اساس الگوی دوستی و دشمنی با واشنگتن تنظیم می شد، به دنبال شکل­دهی به نظم ژئوپلیتیکی منطقه بر اساس منافع و ابتکارات راهبردی خودشان هستند. مهم­ترین خروجی چنین وضعیتی تحول در روابط آمریکا با متحدان راهبردی خود در خاورمیانه است که اولویت­ها و منافع خود را دیگر بر اساس ترجیحات راهبردی ایالات متحده تنظیم نمی­کنند. این مقاله تلاش می­کند تا ارتباط معناداری میان تحولات ساختاری در نظام بین­الملل و تحول در روابط راهبردی آمریکا و ترکیه ایجاد کند. مقاله این ایده اصلی را به آزمون گذاشته که افول هژمونی آمریکا در محیط پیرامونی ترکیه، موجب تغییر در نقش منطقه­ای ترکیه شده و باعث گردیده تا ترکیه پیگیر راهبردهای مستقل از متحدان غربی برای بازتعریف جایگاه خود به عنوان یک قدرت منطقه­ای نظم­ساز، به­نحوی که پیشران­های گذار به نظم پساآمریکایی در خاورمیانه را تقویت می­کند، باشد.

کلیدواژه ها:

آمریکا ، ترکیه ، ژئوپلیتیک خاورمیانه ، نظام بین الملل ، اتحاد فراآتلانتیکی