نقد و بررسی رابطه دین و معنویت از دیدگاه ملکیان با تکیه بر دیدگاه شهید مطهری و جوادی آملی

در منظر ملکیان جمع عقلانیت و معنویت راه رهایی است و گزاره­های دینی به جهت تعبدی بودنشان غیرعقلانی اند و انسان مدرن نیازمند معنویت توام با عقلانیت است که به کاهش درد و آلام انسانی بینجامد. در مقابل، به عقیده شهید مطهری معنویت همان دین و حقیقت اسلام است و از لوازم فطرت بشر است که دین به تعالی رساننده این نیاز فطری است و تعبد محض و غیر عقلانی را از ساحت اسلام دور می داند. جوادی آملی شالوده طرح معنویت را بر اصل هماهنگی نظام تکوین و تشریع پی ریزی می کند که هر امر معنوی از پشتوانه تکوینی برخوردار است و تعالیم دینی از سنخ حقایق اند که به صورت اعتبار ظاهر شده و به شکل دین تجلی یافته اند. ما در این مقاله با مقایسه اندیشه های آنان به تحلیل و نقد نظریات ملکیان پرداخته ایم. ما حصل بحث آن است که ادله نظریه پرداز ناتمام بوده و از تحلیل منطقی متقن برخوردار نیست و به دیدگاه پراگماتیستی می انجامد.

کلیدواژه ها:

دین ، معنویت ، عقلانیت ، ملکیان ، مدرنیته ، مطهری