واکنش عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود (Cicer arietinum L.) به آبیاری تکمیلی در مراحل مختلف فنولوژی

چکیده به منظور بررسی تاثیر رژیم های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نخود ( ۴۸۲ILC، جم و کرج)، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۸۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت بلوک با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. که رژیم های آبیاری شامل، آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی (یک نوبت آبیاری در یکی از مراحل فنولوژیک شاخه دهی، گل دهی، تشکیل غلاف و دانه بستن) و بدون آبیاری (دیم) به عنوان فاکتورهای اصلی و ارقام نخود به عنوان فاکتورهای فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف آبیاری تکمیلی تاثیر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود داشت. به طوری که در بین رژیم های آبیاری تکمیلی، تعداد غلاف در ساقه اصلی، تعداد غلاف در ساقه های فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در تک بوته، وزن ۱۰۰ دانه و عملکرد دانه در شرایط آبیاری در مرحله گل دهی به طور معنی داری بیشتر از سایر رژیم های آبیاری بود. میانگین کلیه صفات به استثنای تعداد غلاف در ساقه اصلی و ساقه های فرعی در شرایط آبیاری کامل بیشتر از رژیم های آبیاری های تکمیلی بود. در بین ارقام، رقم ۴۸۲ILC بیشترین و رقم کرج کمترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت را دارا بودند. عملکرد دانه بالاترین همبستگی را با سرعت (**۸۱/۰r=) و دوره موثر پر شدن دانه (**۷۹/۰r=) داشت. در بین اجزای عملکرد، وزن دانه بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه ( **۷۵/۰ r= ) نشان داد. نتایج مطالعه نشان داد که در بین مراحل فنولوژی گیاه نخود، مرحله گل دهی حساس ترین مرحله به کمبود آب است و در شرایط محدودیت آب، با انجام آبیاری در این مرحله می توان عملکرد نخود را به صورت قابل توجهی افزایش داد. همچنین رقم۴۸۲ ILC، در شرایط تنش خشکی و آبیاری تکمیلی نسبت به سایر ارقام واکنش بهتری نشان داد. واژه های کلیدی: آبیاری تکمیلی، تنش خشکی، سرعت پر شدن دانه، صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه، نخود