مدیریت مراتع خشک بر مبنای مدل وضعیت حال و انتقال

مدل توالی مرتع که مدتها مورد قبول دانشمندان علم مرتع داری بود، بر اساس شواهد و مداکر علمی جدید قابلیت کاربردی در مناطق خشک را ندارد و دستیابی به مرحله کلیماکس غیر ممکن به نظر میرسد و لذا در سالهای اخیر مدل توالی از طرف بسیاری از دانشمندان و محققین مرتع شدیدا مورد انتقاد واقع شده است و به موازات آن کاربرد روشهای ارزیابی وضعیتمانند روشهای کلیماکش درجه بندی و چهار فاکتوری در مناطق خشک را مورد سوال قرار گرفته است به طوری که مدل توالی فقط در مناطق پر باران مانند مراتع جنگلی شمال ایران می تواند کاربرد داشته باشد. مدل جدیدی که توسط سه نفر از دانشمندان برجسته جهان ارائه شده است بر اساس مفاهیم اکوسیستمهای ناپایدار است و تحت عنوان «مدل وضعیت حال و انتقال» در علم مرتع داری جایگاه تازه ای بدست آورده است. طبق این مدل، مراتع خشک و نیمه خشک جهان تحت کاتالوگهای وضعیت ها و انتقالات طبقه بندی می شوند. انتقال از یک وضعیت به وضعیت دیگر تحت شرایط خاصی مانند وقوع خشکسالی و یا بر عکس ترسالی سال همراه با تغییرات سایر عوامل محیطی و بیولوژیکی (مانند چرای دامپ) بوجود می آید و یک مرتع ممکن است برای مدت معینی در یک وضعیت باقی بماند تا اینکه شرایط لازم برای انتقال به وضعیت دیگر مهیا شود. شناخت وضعیت ها و مراحل انتقال محور اصلی بحث این مدل است که در این مقاله برای اکوسیستمهای مرتعی مناطق خشک ایران شناسنامه های وضعیت ها و انتقالات تهیه شده است.

کلیدواژه ها:

توالی ، کلیماکس ، وضعیت حال ، انتقال