مصاحف امصار در دیدگاه دانشمندان فریقین

قرائات و رسم از مهمترین موضوعات علوم قرآنی است که از زوایای مختلفی قابل بررسی است. برای شناخت صحیح این دو حوزه، بیان رابطه و تاثیر متقابل آن ها با تاکید بر دیدگاه ابن جزری که نقش ویژه ای در این دو علم دارد، ره یافت هایی جدیدی از این موضوع در پی خواهد داشت. روش تحقیق این مقاله، با استفاده از منابع مکتوب این علم، توصیفی تحلیلی و انتقادی است. با ارائه دیدگاه ابن جزری که هر دو علم «قرائات» و «رسم المصحف» را توقیفی و وحیانی می داند، به بررسی موضوع پرداخته شده است. ابن جزری برخلاف دانشمندان دوره های پیش از خود، همانند فراء و ابن مجاهد، با طرح دیدگاه موافقت احتمالی و تقدیری، تمامی قرائات عشره و معروف را با معیار موافقت رسم المصحف سازگار معرفی کرده است. از دوره وی (قرن نهم هجری قمری) تا امروز، این دیدگاه موردتوجه بوده است. هرچند ازنظر شیعه، دیدگاه ابن جزری دارای اشکال است؛ نتایج آن نیز مشکلاتی را به دنبال دارد. ازجمله این اشکالات، آن است که با شرط موافقت احتمالی، قرائات شاذ و ضعیف نیز می توانند در بین قرائات صحیح قرار بگیرند، یا حداقل برای برخی چنین شبهه ای را ایجاد کنند. درعین حال، هماهنگی و موافقت قرائت با رسم المصحف را بدون شک باید یکی از معیارهای قرائت صحیح دانست. از دیگر نتایج این بررسی، آن است که در مناطقی که قرائات خاصی در آن رواج داشته، مصاحف نیز بر اساس آن قرائات نوشته می شده است و عملا تاثیر عملی قرائات بر رسم قابل مشاهده خواهد بود.

کلیدواژه ها:

قرآن ، قرائات ، رسم المصحف ، مصاحف امصار ، ابن جزری ، قرائات عشر