شرح و تحلیل بیتی دشوار از خاقانی « به پنج انامل به فتح باب سخن »

اشعار خاقانی شروانی به همراه شاعرانی از پیچیده­ترین اشعار زبان فارسی است. یکی از ویژگی­های بارز شعر او دقت و وسواس خاصی است که شاعر در انتخاب الفاظ و کنار هم چیدن آنها دارد. به طوری­که در نگاه اول این نکات از دید خواننده پوشیده خواهد­ماند؛ از این رو دقتی خاص و کوششی مضاعف لازم است تا تمام نکات پنهان و زیبایی­های ادبی و فنی آن بر خواننده نمایان شود. در بیتی از خاقانی (به پنج انامل به فتح باب سخن/ ز هفت کشور جانم ببرد قحط و وبا)  روابط عمیق بین کلماتی مثل «پنج انامل» ، «فتح باب» ، «قحط» و «وبا» وجود دارد که در شرح­ها به آن توجهی نشده­است. فتح باب اصطلاحی نجومی در بارش باران و پنج انامل گیاهی در دفع وباست. که توجه به آنها معنای بیت را روشن و کامل می­کند. البته خاقانی این موارد را با معنای ایهامی به کار می­برد که خود جلوه­های دیگری  جلوهد را با معنای ایهامی به کار می کننده هوا و دافع وبا ستاز زیبایی کار اوست.

کلیدواژه ها:

خاقانی ، فتح باب ، پنج انامل ، قحط و وبا