بررسی نسبت توسعه آموزش عالی و اشتغال در ایران (۱۳۶۸- ۱۳۹۶)

آموزش عالی و اشتغال در جهان امروز دو نظام مرتبط با یکدیگرند که نیازها و استعدادهای جامعه را تامین و از آن ها بهره گیری می کنند؛ اولی سرمایه انسانی را تربیت و دومی از این سرمایه برای آورده های اقتصادی جامعه استفاده می کند. هدف این مقاله دستیابی به «نگاه دستگاهی به آموزش عالی و اشتغال» و مسئله آن «بررسی نسبت توسعه آموزش عالی با اشتغال در ایران» است و به این منظور از روش «کیفی داده بنیاد» استفاده  شده است. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۳۰ نفر از سیاست گذاران و مجریان حوزه های آموزش عالی و اشتغال صورت گرفت و از نظریه داده بنیاد «اشتراوسی» برای تجزیه وتحلیل داده ها بهره گرفته شد. یافته های تحقیق نشان داد، عرضه اجتماعی آموزش عالی، مقوله محوری نظام آموزش عالی ایران در سال های پس از انقلاب بوده که این مهم با راهبرد تاسیس مراکز آموزش عالی ایجاد شده و تقاضای اجتماعی علت اصلی این عرضه بوده است؛ و پیامدهای مانند ضعف های نظارتی و ساختاری از یک سو و خلاهای قانونی از سوی دیگر داشته است. در اتخاذ این راهبرد متغیرهای مداخله گری نظیر ایجاد فضای سوءاستفاده اقتصادی از آموزش عالی و فشارها و رقابت های سیاسی موثر بوده است. نتیجه این تحقیق نشان داده است که میان آموزش عالی و اشتغال در ایران نسبت کمی وجود دارد و بیش از ۴۰ درصد فارغ التحصیلان دانشگاهی در نظام اشتغال کشور به کارگیری نشده اند؛ بنابراین تقاضای محوری بر نیاز محوری در آموزش عالی و اشتغال ایران پررنگ تر و ازاین رو نسبت میان این دو کم است. بر این اساس رویکرد دستگاهی در استفاده از خروجی های آموزش عالی به عنوان ورودی های نظام اشتغال برقرار نشده است و نمی توان رویکرد دستگاهی را در دو نظام مزبور در ایران برقرار دانست.

کلیدواژه ها:

توسعه آموزش عالی ، اشتغال ، رویکرد دستگاهی ، تقاضای اجتماعی ، عرضه اجتماعی