ایمنی روان شناختی زنان و راهبردهای مدیریت آن: پژوهشی کیفی در زنان عضو هیئت علمی دانشگاه های ایران

ایمنی ­روان شناختی ناشی از ادراک از میزان ریسک و تهدیدات محیطی بوده و بیانگر احساسی است که فرد در یک محیط بتواند بی دغدغه اظهارنظر کند و از سرزنش شدن هراسی نداشته باشد. هدف از این مطالعه، ارائه مدل ایمنی روان شناختی زنان با تمرکز بر علل و پیامدها در دانشگاه­های برتر شمال شرق کشور با استفاده از رویکرد تفسیری و روش کیفی می­باشد. استراتژی این تحقیق، داده­بنیاد مبتنی بر طرح نظام مند استراوس و کوربین است. مشارکت­کنندگان، زنان هیئت علمی در دانشگاه­های برتر شمال شرق کشور هستند و با ۱۲ تن از زنان هیئت علمی که پدیده ایمنی روان شناختی در محیط را تجربه کرده و از نظر سابقه ­خدمت، حداقل ۱۰ سال سابقه­کار داشتند، مصاحبه­های عمیقی صورت گرفت و تا زمان اشباع داده­ها ادامه یافت. نتایج حاصل از تحلیل داده­های کیفی، سبب شناسایی ۲۱۹ کد آزاد، ۷۳ مقوله و ۳۰ مضمون شد. در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان مضمون­ها برقرار شد و در ادامه، کدگذاری انتخابی نیز صورت گرفت. در این پژوهش، یافته­ها نشان داد که پدیده­محوری متشکل از امنیت گفتاری، امنیت رفتاری، امنیت احساسی و امنیت ادراکی است. شرایط علی شامل ساختارهای بروکراتیک، ساختارهای مردانه، ساختارهای تبعیض­آمیز، جو سازمانی منفی، عوامل شخصیتی- نگرشی، سبک رهبری غیرحمایتی، ارتباطات غیراثربخش و عدم تعادل کار- زندگی می­باشد. همچنین راهبردها متشکل از راهبرد فعال (مشارکتی)، راهبرد توانمندسازی، راهبرد دفاعی، راهبرد شناختی و راهبرد فرهنگی است. پیامدها نیز شامل دلبستگی به شغل و سازمان، یادگیری سازمانی، رشد عملکرد فردی­ و­ شغلی، تحکیم سرمایه اجتماعی، اعتماد سازمانی، عدالت سازمانی و بهزیستی روان شناختی می­باشد. بسترها در این مطالعه شامل بسترهای آموزشی، قانونی و فرهنگی بود و شرایط مداخله­گر متشکل از هویت برند سازمان، ویژگی­های جمعیت­شناختی و عوامل اقتصادی است. این الگو به دانشگاه­ها و سایر سازمان­ها کمک می کند تا راه­های دستیابی به ایمنی روان شناختی در کارکنان را بشناسند و شرایط ایجاد آن را فراهم آورند. پیامدهای به دست آمده نیز مدیران را ترغیب می­نماید تا برای تحقق توسعه ایمنی روان شناختی در سازمان تلاش کنند.

کلیدواژه ها:

نگرش های کارکنان ، ایمنی روان شناختی ، زنان عضو هیئت علمی ، روش شناسی داده بنیاد