کاربرد مدل های لوگ-خطی در تحلیل انتقال طبقات خشکسالی شاخص بارندگی استاندارد (SPI) در ایستگاه های هواشناسی قدیمی ایران طی قرن بیستم

مدیریت موثر منابع آب در شرایط خشکسالی نیازمند درک فرایندها و علل حاکم بر پدیده خشکسالی است. در این مطالعه، بر مبنای سری های زمانی شاخص بارندگی استاندارد (SPI) چهار ایستگاه قدیمی هواشناسی ایران (تهران، مشهد، اصفهان و بوشهر) فراوانی انتقال طبقات مختلف شدت خشکسالی در نیمه اول قرن بیستم با نیمه دوم آن مقایسه شد. از یک پنجره زمانی ۱۲ ماهه برای محاسبه SPI استفاده شد. برای تحلیل فراوانی انتقال طبقات خشکسالی SPI از مدل های سه بعدی لوگ-خطی استفاده شد. برازش مدل های لوگ-خطی بر ماتریس فراوانی های انتقال از یک طبقه شدت خشکسالی به هر طبقه دیگر با استفاده از آزمون آماری نسبت درست نمایی کای مربع ارزیابی شد. برای تصمیم گیری در مورد تغییر فراوانی های انتقال طبقات شدت خشکسالی در نیمه دوم نسبت به نیمه اول قرن بیستم، شاخص نسبت بخت ها (Odds ratio) و فاصله اطمینان مربوطه در هر یک از ایستگاه ها محاسبه شد. نتایج به دست آمده در همه ایستگاه ها حاکی از برازش مطلوب مدل های لوگ-خطی بر ماتریس فراوانی های انتقال در سطح اعتماد ۵ درصد است. همچنین، مشخص شد که به جز ایستگاه تهران، فراوانی انتقال طبقات متوسط و شدید خشکسالی در مابقی ایستگاه ها طی نیمه دوم قرن بیستم افزایش معنی دار یافته است. فراوانی غیرشرطی طبقات متوسط و شدید خشکسالی در برخی از ایستگاه های مطالعاتی در نیمه دوم قرن بیستم تا ۳ برابر نسبت به نیمه اول افزایش یافته است. 

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، فراوانی انتقال ، مدل های لوگ-خطی و ایستگاه های قدیمی ایران