ساختار و معنی واژه پارس (پرسومش) بر پایه تحولات زبان شناسی و روایات اساطیری تاریخی

از آنجا که ساخت بیشتر واژه ­های زبان فارسی به دوران هندواروپایی و آریایی (اریه­ای) برمی گردد و مفهوم واژه­ ها نشان­ دهنده باورهای اقوام نخستین و نگرش آنها درباره کارکرد واژه ­ها است، باید نگاهی ژرف-با وجود منابع اندک-به این دو دوره کرد؛ در این رابطه، دانش زبان­شناسی تطبیقی و بررسی روایات اساطیری این اقوام طی این دو سده، راه را برای بازسازی واژه ­های مشترک آنان آسان­ تر کرده است. پارسیان از اقوام آریایی پس از دولت ماد ایرانی، نخستین قومی بودند که امپراتوری جهانی تشکیل دادند، با وجود این، واژه پارس که ساختی کهن دارد، در اسناد تاریخی به معنی آن اشاره­ای نشده است و زبان شناسان به این علت درباره آن اختلاف نظر دارند و تنها بر پایه اسناد زبان­ شناسی نظرات گوناگونی داده­اند. از این رو، در کنار مباحث زبان شناسی، باید نگاهی به تبادلات زبانی، اساطیری و فرهنگی با تمدن­ های میان رودانی هم داشت، زیرا پارسیان پس از مهاجرت به فلات ایران و قرار گرفتن به جای دول میان رودانی در موارد بسیاری وام­دار آنان شدند و به ویژه اینکه نام پارس همراه با نام ماد نخستین بار در اسناد آنان آمده است. هدف این مقاله، بررسی ساختار و معنی واژه پارس بر پایه اسناد زبان­ شناسی و روایات تاریخی- اساطیری است؛ بنابراین، این مقاله به دنبال پاسخ به زمان شکل­ گیری این واژه و سپس محتمل­ ترین معنی برای آن است؛ از این رو، روش کار هم بررسی ساختار زبانی و شکل نخستین واژه پارس بر پایه متون آشوری و روایات اساطیری یونانی است و آنگاه یافتن محتمل­ ترین معنی بر پایه همین اسناد و شکل نخستین واژه پارس است؛ از آنجا که هر واژه­ ای را باید طبق شکل نخستین آن معنی کرد، در پایان، برپایه اسناد زبان­ شناسی و تاریخی، معانی کناری، پلنگ، تبر و داس برای شکل نخستین *parsu/va در نظر گرفته شده است و از میان آنان، معنی «داس» برای واژه پارس محتمل­ تر پنداشته شده است.

کلیدواژه ها:

«پارس» ، «پرسومش» ، «کناری» ، «پلنگ» ، «تبر» ، «داس»