ارزیابی اجرای آبگذر اصلاحی جاده میان گذر بر اکوسیستم دریاچه ارومیه با استفاده از روش های دینامیک سیالات محاسباتی و تحلیل مکانی

دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و بزرگ ترین دریاچه آب شور در خاورمیانه می باشد. در سال های اخیر تغییرات اقلیمی، کمبود بارندگی، افزایش سطح زیر کشت اطراف دریاچه، احداث سدهای گوناگون در بالادست حوضه آبریز دریاچه و عوامل مختلف دیگر، همگی شرایط دریاچه را از لحاظ زیست محیطی، هیدرولیکی، کیفیت آب و رسوب گذاری به شرایط بحرانی نزدیک کرده اند. در این روند نزولی شرایط دریاچه، احداث میان گذر به عنوان یک مانع در برقراری ارتباط طبیعی بین دو بخش شمالی و جنوبی، بر پارامترهای کمی و کیفی جریان آب در دریاچه تاثیر داشته است. با تغییر شرایط جریان احتمال تغییر کیفیت آب در دو قسمت وجود دارد. بنابراین یکی از پارامترهای موثر در مطالعه و شبیه سازی دریاچه، مدل سازی وضعیت جریانات و تراز سطح آب آن است. از این رو، در مطالعه حاضر با استفاده از مدل دینامیک سیالات محاسباتی به شبیه سازی الگوی جریان و توزیع شوری با هدف بررسی رفتار هیدرودینامیک و اثرات احداث میانگذر در دریاچه ارومیه پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل با اندازه گیری ها و نتایج مطالعات پیشین مورد مقایسه قرار گرفته اند. ارزیابی ها حاکی از تطابق خوب بین نتایج مدل و مقادیر اندازه گیری شده می باشد. علاوه بر این، شبیه سازی توزیع شوری در دریاچه برای یک دوره یک ساله انجام گرفته و وجود میان گذر در توزیع زمانی و مکانی شوری آب آن بررسی شده است. در نهایت جهت اصلاح گردش جریان و هیدرودینامیک دریاچه، آبگذرهایی در طول میان گذر با بازشدگی های متفاوت پیشنهاد و سپس به ارزیابی اثرات زیست محیطی سناریوهای ارجح مدل سازی هیدرودینامیکی پرداخته شده است. خروجی مدل های تهیه شده نشان می دهد که گزینه های پیشنهادی در تغییر سرعت آب و توزیع شوری در مناطق حساس تاثیر معنا داری ایجاد نمی کنند و از نظر الزامات زیست ­محیطی اثرات اکولوژیکی بر منطقه، قابل قبول می­ باشند. 

کلیدواژه ها:

جاده میان گذر ، دریاچه ارومیه ، مدل سازی هیدرودینامیکی ، توزیع شوری ، ارزیابی اثرات زیست محیطی ، تحلیل مکانی