جلوه های معماری سنتی در ایوان های خانه های دوره قاجار

شناخت شیوه های معماری خانه در یکی از ادوار مهم تاریخ ایران یعنی دوره قاجار، موضوع مقاله حاضر است و در این میان سعی شده تا ایوان خانه ها مورد بررسی قرار گیرد. دوره ی قاجار، دوره تضاد در ارزش ها و اندیشه های معمارانه، و تنوع در گرایش ها و شیوه های معماری شهری است. این تنوع و تضاد که متاثر از عوامل گوناگون و رویکردهای مختلف سنت و تجدد است، بیش از همه، در حوزه معماری مسکونی نمود پیدا می کند و ساختار یکنواخت خانه های شهر را به عرصه تفاوت می کشاند. در این دوره برای اولین بار در ایران، ساختمان سازی با تهیه نقشه مرسوم شد. همچنین طراحی و ساخت، برخلاف نظام استاد-شاگردی به فرد واگذار گردید و تدریس معماری با حضور معلمان اروپایی در دارالفنون برقرار شد. معماری دوره ی قاجار را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامیده اند. چرا که بیشترین ساخت و سازها در این دوره به علت افزایش جمعیت شهرنشین معطوف به ایجاد سرپناه و خانه برای مردم مهاجر و تازه وارد به شهر گردید. بدین ترتیب می توان گفت خانه های دوره قاجار، سبک های گوناگونی در فضاسازی ایوان داشته که هر یک، جلوه هایی از سنت، تجدد یا تلفیقی از آنها را به نمایش گذاشته است. حاصل پژوهش حاضر حاکی از آن است که خانه های دوره قاجار، در ساخت و ساز، سبکهای گوناگونی داشته و فضای ایوان خانه ها به تبع سبکها، متنوع، اما پیوسته در حال تغییر و تحول و حتی حذف تدریجی این فضا بوده است.

کلیدواژه ها:

قاجار ، خانه ، ایوان ، سنت ، معماری