حق نسخه برداری کتابخانه ها در ایران و فرانسه و تعدی از آن با نگاهی بر آیین نامه حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس

درحالی که تهیه رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه­های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین­نامه حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس» که در دی ماه ۱۳۹۷ در روزنامه رسمی منتشر شد، به عنوان نخستین مقرره در نظام حقوقی کشورمان نسخه برداری با هدف مذکور را تحت شرایطی خاص و به صورت نسخه­برداری الکترونیکی توسط دستگاه­های اجرایی و نهادهای وابسته به آن­ها نظیر نهاد کتابخانه­های عمومی کشور الزامی دانسته و حتی رونوشت اسناد تهیه شده را در حکم اسناد طبقه­بندی شده قرار داده است. کتابخانه­های عمومی فرانسه نیز به موجب قانون مالکیت فکری این کشور (اصلاحیه سپتامبر ۲۰۱۸) با مقاصدی همچون حفاظت از آثار علمی، قادر به تهیه رونوشت از آثار مذکور هستند. شایان ذکر است حق نسخه­برداری کتابخانه­ها در هر دو کشور موردمطالعه، شرایط خاصی داشته و نظر به جرم­انگاری عدم رعایت ضوابط جواز نسخه­برداری در این نظام­های حقوقی، مواردی چون عدم رعایت کمیت قانونی در نسخه­برداری و یا تهیه رونوشت با اهداف سوداگرانه توسط کتابداران می­تواند مسئولیت کیفری مباشر، کتابخانه و یا هر دو را به صورت همزمان در پی داشته باشد. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی و هدف اصلی از آن، تبیین حقوقی امکان نسخه­برداری از آثار توسط کتابخانه­ها و بررسی نحوه ایجاد مسئولیت کیفری برای این اشخاص حقوقی در صورت تعدی از این حق است.

کلیدواژه ها:

حق نشر و تکثیر ، قانون مالکیت فکری فرانسه ، مسئولیت کیفری ، دفاع مقدس