حکمرانی در بحران؛ از زلزله سرپل ذهاب تا پاندمی کرونا

تاریخ کهن بشر و خصوصا تاریخ معاصر کشورمان سرشار از رویارویی با بحران­های متعدد است. ذهن تک تک افرادی که در این پهنه از جهان سکونت دارند سرشار از تجربه بحران­های طبیعی و انسانی است که تنها بصورت شفاهی بیان شده و تا بحال این تجربه گران­سنگ مکتوب و گردآوری نشده است. به گواه تاریخ، عدم کفایت در مواجهه با بحران و تصمیم­گیری­های بدون پشتوانه علمی (حکمرانی در تعلیق) به بحران بعدی موکول و کمافی­السابق تنها در زمان اوج بحران به مدیریت آزمون و خطایی تبدیل می­گردد. این نوع از برخوردها، آسیب­های غیرقابل جبرانی را به جامعه تحمیل کرده است. از ابتدای شیوع ویروس کرونا در جهان، جامعه علمی بدنبال آن بوده است تا ساز و کار گسترش این بیماری، تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، و زیست­محیطی آن را کشف نماید و سیاست­هایی در راستای بهبود و سازگاری با این بیماری اتخاذ کنند. گزارش پیش رو به دنبال تحلیل ابعادی از سیاست­گذاری دولت است که در فرآیند حکمرانی شهری، مهار بحران­ها را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. به طور مشخص سیاست فاصله­گذاری اجتماعی در بحران پاندمیک کرونا یکی از مهم­ترین مواردی است که می­توان در صورت اجرای صحیح و به موقع آن تا حد زیادی از شیوع این بیماری کاست و مرگ و میر را کاهش داد. شاهد این مدعا تجارب جهانی سال­های دور و نزدیک در جهان و داخل کشور است. کرونا اولین بحران اپیدمیک نبوده و آخرین آن نیز نخواهد بود. در مواجهه با بحران­های بعدی، شهرها نباید بدون برنامه باشند و به یکباره حیرت­زده شوند. چرا که شهرها تنها برای مواقع عادی ساخته نمی­شوند، بلکه در بحران­ها هم باید کارآمد باشند. شهر سرپل­ذهاب در طی سه سال گذشته بحران­های متعددی را پشت سر نهاده است که به دلایل مختلف به فاجعه تبدیل شده­اند. زلزله آبانماه ۱۳۹۶ سرپل­ذهاب و تخریب شدید آن به دلیل ناکارامدی در حکمرانی به فاجعه تبدیل شد. چنان که تبعات اجتماعی، اقتصادی، روحی- روانی و ... آن هنوز هم پابرجاست. سیل فروردین ماه ۱۳۹۸ نیز به نوبه خود چالشی جدی برای حکمرانی شهری بود که باعث غافلگیری مردم و مسئولان شد. در نهایت بحران کرونا نیز با مشکلات مختص به خود، به گونه­ای دیگر لایه­های مختلف نظام حکمرانی را به چالش کشیده است.