تعیین سن زیرکن به روش U-Pb-Th، ژئوشیمی ایزوتوپ های Sr و Nd و تعیین منشا پبل های گرانیتوییدی کنگلومرای سازند قره قیطان در منطقه آق دربند

کنگلومرای سازند قره قیطان (پرمین فوقانی تا تریاس آغازین) بخشی از پی سنگ حوضه رسوبی کپه داغ در ناحیه آق دربند در شمال شرقی ایران است. قطعات پلوتونیک کنگلومرا عمدتا از گرانیت، آلکالی گرانیت و کمتر مونزونیت تشکیل شده است. این پبل ها عمدتا غنی از پتاسیم بوده، ماهیتی شدیدآ پرآلومین تا متاآلومین دارند. پذیرفتاری مغناطیسی (SI ۵-۱۰×۲ تا SI ۵-۱۰×۲۷)، ترکیب کانی شناسی، طیف ترکیبی عمدتا گرانیتی و ویژگی های ژئوشیمیایی، نشان می دهد که همه پبل ها به گرانیتوییدهای سری ایلمنیت (احیایی) تعلق دارند. سن سنجی به روش U-Pb بر روی کانی زیرکن، سن میانگین ۳۴۳ میلیون سال (کربونیفر) را برای تبلور پبل گرانیتی مشخص کرد. مقدار نسبت ۸۷Sr/۸۶Sr اولیه با توجه به سن به دست آمده از زیرکن بین ۷۰۶۸/۰ و ۷۰۶۲/۰، مقدار ۱۴۳Nd/۱۴۴Nd اولیه بین ۵۱۱۹۳۶/۰ و ۵۱۱۹۳۸/۰ و εNd اولیه ۰۳/۵- تا ۹۹/۴- متغیر است. بنابراین، ماگما از ذوب بخشی سنگ های پوسته قاره ای منشا گرفته است. بر اساس مقدار ۱۴۳Nd/۱۴۴Nd و εNd حداقل سن سنگ منشا رسوبی دگرگون شده ۱۴۰۰ میلیون سال بوده است. در مرکز زیرکن ها نسل های متفاوت زیرکن (گرد شده) با سن های ۱۹۸۶، ۱۰۳۹ و ۶۴۵ میلیون سال شناسایی شدند. این زیرکن ها از سنگ منشا به همراه ماگما بالا آورده شده اند. در زمان تشکیل سنگ منشا در منطقه سنگ هایی با سن های پروتروزوییک به عنوان پی سنگ قدیمی در ناحیه وجود داشته است. مقایسه سن توده های گرانیتی نوع احیایی ده نو، کوهسنگی و خواجه مراد (اواخر تریاس) که نتیجه برخورد صفحات ایران و توران هستند با سن پبل گرانیتی (کربونیفر)، نشان می دهد که پبل ها حاصل یک برخورد بسیار قدیمی تر بین خرده قاره های موجود در محل تشکیل آن ها (در شمال منطقه آق دربند و احتمالا در کشور ترکمنستان) بوده اند.

کلیدواژه ها:

آق دربند ، ایزوتوپ ناپایدار ، سن سنجی ، کنگلومرای قره قیطان ، گرانیتویید سری ایلمنیت