تبیین میدان معناشناسی صمت (سکوت) در نهج البلاغه

در این مقاله، نخست واژه «صمت» از نظر علم لغت و در اصطلاح علم اخلاق توضیح داده می شود. سپس به کاربرد آن در قرآن کریم اشاره می گردد. با ترسیم میدان معناشناسی «صمت» در نهج البلاغه، واژگان هم معنای آن مشخص شده، به منظور آشکارتر شدن معنای این واژه، تطور دلالی آن در میان روایات و نزد صاحبان عقل و قلب بیان می شود. واژه «سکوت» دارای یک سیستم معنایی است که باید عناصر مرتبط با آن را در مسیر تاریخی معنای لغوی استخراج کرد، و از نظر اصطلاحی نیز می باید در تطورات دلالی، مصادیق گوناگون آن در متون مختلف دینی، علمی و اخلاقی روشن شود. صمت یا سکوت، هم دارای ارزش های اخلاقی اند و هم کلامی. بنابراین، بسته به این که آن دو را در کجا به کار بریم، پیوسته بر مصادیق آن افزوده می شود. پس صمت یا سکوت از باب اشتراک معنوی تلقی می گردد. صمت یا سکوت با واژگانی همچون حکمت، حلم و علم ارتباط دارد و به همین دلیل در زبان اهل حدیث یکی از چهار رکن تفقه به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

صمت ، سکوت ، معناشناسی ، نهج البلاغه ، علم اخلاق