تاثیر پتانسیل آب بر شاخص های جوانه زنی بذر شش رقم کنجد (Sesamum indicum) در دماهای مختلف و رابطه آن با ترکیب اسیدهای چرب

اطلاع از دمای بهینه و پتانسیل پایه برای هر بذر، اهمیت بسزایی در جوانه زنی بهتر، افزایش سبز شدن یکنواخت و شانس استقرار گیاه دارد. به منظور بررسی تاثیر پتانسیل آب بر شاخص های جوانه زنی بذر شش رقم کنجد (Sesamum indicum) در دماهای مختلف و رابطه آن با ترکیب اسیدهای چرب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه یاسوج در سال ۱۳۹۷ به اجرا در آمد. فاکتور اول شش رقم کنجد با نام های هلیل، داراب۱، دشتستان۲، اولتان، یلووایت و ناز تک شاخه و فاکتور دوم شامل هفت سطح پتانسیل آب (صفر، ۲/۰-، ۴/۰-، ۶/۰-، ۸/۰-، ۱- و ۲/۱- مگاپاسکال) بود که در هشت سطح دمایی (۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰ و ۴۵ درجه سلسیوس) مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که ارقام مختلف کنجد واکنش متفاوتی نسبت به شرایط محیطی نشان می دهند. با کاهش پتانسیل آب، شاخص های جوانه زنی بذر روند کاهشی نشان داد. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی (۳/۵۷ درصد، ۳۳/۰ بذر در ساعت) در دمای بهینه ۲۵ درجه سلسیوس مشاهده شد. رقم دشتستان۲ و رقم یلووایت به ترتیب بیشترین (۶۵ درصد) و کمترین (۵۳ درصد) میزان روغن را دارا بودند. اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک بیشترین میزان اسیدهای چرب اشباع نشده بذر هر شش رقم کنجد را تشکیل دادند و رابطه بین سرعت جوانه زنی و اسیدهای چرب غیراشباع نشان داد که این رابطه برای اسید اولئیک و لینولئیک تا یک غلظت مشخص (حدودا ۴۳ درصد) موجب افزایش سرعت جوانه زنی شده است. با توجه به نتایج حاصله، می توان رقم هلیل را برای کشت در مناطق گرم تر و رقم ناز تک شاخه را برای مناطق خنک تر در نظر گرفت. در بین ارقام، رقم دشتستان۲ بهترین جوانه زنی را در شرایط تنش داشت که نسبت به سایر ارقام گزینه مناسب تری برای کشت در مناطق گرم و خشک می باشد.

کلیدواژه ها:

Seed vigor index ، Oil percentage ، Germination percentage ، Viability ، شاخص بنیه بذر ، درصد روغن ، درصد جوانه زنی ، قابلیت حیات