سنجش ترکیبات فنولی، اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی بومادران هزاربرگ (.Achillea millefolium L ) در مراحل رشد

چکیده گیاهان سرده بومادران( Achillea) از تیره کاسنی (Asteraceae) از گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب می­شوند. گونه بومادران هزاربرگ یکی از گونه های مهم بومادران و منبع غنی از آنتی اکسیدان محسوب می­شود. در این پژوهش، بخش­های هوایی پنج ژنوتیپ  بومادران هزار برگ از کندوان ایران (Amk) ، لیتوانی (AmlitR )، انگلیس (AmUK)، ارومیه ایران (Amo) و همدان ایران (Amh ) در طی چهار مرحله (پنج برگی، غنچه دهی، ۵۰% گلدهی، ۱۰۰% گلدهی) از نظر ترکیبات فنولی، اسانس و فعالیت آنتی­اکسیدانی  مطالعه گردیدند. فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از مدل سیستم آلفا و آلفا- دی فنیل- بتا- پیکریل هیدرازیل (DPPH) و قدرت احیا کنندگی آهن (FTC) ارزیابی شد. آزمایش با ۳ تکرار در قالب طرح اسپیلیت پلات در زمان در سال ۹۳ مورد ارزیابی قرار گرفت. تکرار نتایج نشان داد که در همه  ژنوتیپ­ها میزان فنل، فلاونوئید، میزان اسانس و قابلیت احیا کنندگی آهن (در چهار غلظت ۵۰ ، ۱۰۰، ۳۰۰ و۵۰۰ ppm) در مرحله ۵۰% گلدهی بیشتر از سایر مراحل است و کمترین مقدار  فعالیت آنتی اکسیدانی به روشDPPH  بر اساسIC۵۰  در این مرحله مشاهده شد. بیشترین میزان فنل و فلاونوئید به ترتیب در ژنوتیپ کندوان و ژنوتیپ ارومیه با مقادیر (۵۲/۸۴ میلی­گرم تانیک اسید بر گرم ماده خشک) و (۹۳۶/۱۳ میلی­گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک) مشاهده شد. بیشترین میزان احیاکنندگی آهن در هر دو غلظت و کمترین شاخص  IC۵۰(۱۶۵/۶۳۹ میکروگرم بر میلی­لیتر حجم عصاره) در ژنوتیپ کندوان بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد اسانس متعلق به ژنوتیپ لیتوانی(%۷/۰) و همدان (%۰۷/۰) بود. بنابراین بهترین زمان برداشت این گونه از نظر ترکیبات فنولیک زمان ۵۰% گلدهی و از نظر درصد اسانس زمان ۱۰۰% گلدهی گیاه بود. 

کلیدواژه ها:

Antioxidants ، Achillea ، flavonoids ، phenological stages ، Essential oil ، آنتی اکسیدان ، بومادران ، فلاونوئید ، اسانس.