ابعاد وجودی، معرفتی و زبانی الاهیات سلبی دیونوسیوس مجعول

الاهیات سلبی پاسخی به پرسش از چگونگی سخن گفتن از ذات خداوند و امکان شناخت وی است که به صورت سلب زبانی نمود می یابد و از سه بعد وجودی، معرفتی و زبانی قابل بررسی است. دیونوسیوس مجعول فیلسوف و عارف مسیحی اوایل قرون وسطی است که الاهیات سلبی وی تاثیر بسیاری بر عارفان پس از خود داشته است. شیوه الاهیاتی وی متشکل از چهار مرحله است: ۱. ایجابی، که با حرکت نزولی از صفات کلی و انتزاعی امر متعالی آن ها را به مخلوقات متصف می کند؛ ۲. سلبی، که در سیری صعودی به تنزیه خداوند از صفات و مفاهیم می پردازد؛ ۳. تفضیلی، که با سلب سلب منکر صفات ایجابی و هم سلبی از خداوند می شود؛ ۴. عرفانی، که سخن گفتن از خداوند را در سکوت و زبان را از بیان امر الوهی عاجز می داند. هر کدام از این مراحل بر اساس یکی از ابعاد الاهیات سلبی بنا شده اند و به سبب اشکالی منجر به مرحله بعد می شوند. در شیوه ایجابی با مبنایی وجودی و هستی شناسانه می آغازد و به علت مشکل معرفتی پیش آمده و تقید خداوند، به مرحله سلبی روی می آورد. مرحله سلبی نیز منجر به انتساب صفات متضاد سلب شده و تعین و تقید خداوند می شود؛ لذا وی روش تفضیلی را در پیش می گیرد. در شیوه تفضیلی سلب توامان صفات ایجابی و سلبی نوعی از آشفتگی زبانی را به وجود می آورد که راه کار دیونوسیوس در نهایت شیوه عرفانی و بیان عجز زبان از توصیف خداوند است.

کلیدواژه ها:

دیونوسیوس مجعول ، الاهیات ایجابی ، الاهیات سلبی ، بعد وجودی ، بعد معرفتی ، بعد زبانی