ارزیابی وضعیت خشک سالی استان گیلان با استفاده از شاخص کچ– بایرام (KBDI) در انطباق با شاخص درصد نرمال بارندگی (PNPI)

خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که نسبت به سایر پدیده های طبیعی در یک بازه زمانی طولانی اتفاق می افتد که به صورت متناوب جوامع بشری را از طریق اثرات منفی بر روی منابع آب و کشاورزی و به دنبال آن اقتصاد را دچار مشکل می سازد. پدیده آتش سوزی از جمله عوارض خشکسالی است که باعث صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست و اکوسیستم ها می شود. برای بیان کمی خشکسالی شاخص های گوناگونی وجود دارد. در این پژوهش با استفاده از شاخص های درصد از نرمال بارندگی (PNPI) و شاخص خشکسالی کچ-بایرام (KBDI) به بررسی ویژگی های زمانی و مکانی خشکسالی در چهار ایستگاه رشت، بندر انزلی، آستارا و منجیل استان گیلان، طی یک دوره آماری ۳۰ ساله (۱۳۹۶-۱۳۶۶) پرداخته شده است. بر اساس مطالعات انجام شده، طبق شاخص خشکسالی KBDI طبقه خشکسالی نرمال ۳/۹۶ درصد طبقه خشکسالی متوسط، ۶/۳ درصد و طبقه خشکسالی شدید ۵/۰ درصد از سری های زمانی ماهانه منطقه را به طور میانگین به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر نیز با تحلیل شاخص PNPI نیز درصد فراوانی طبقات خشکسالی نرمال، متوسط، شدید و خیلی شدید به ترتیب ۹/۶۸، ۱/۸، ۵/۷ و ۴/۱۵ درصد بوده است که به طور تقریبا مشابه تحلیل شاخص KBDI، با در نظر گرفتن درصد تجمعی طبقات خشکسالی منطقه، می توان خشک بودن عادی منطقه را استنباط کرد. از سوی دیگر شدیدترین سال خشک برحسب شاخص KBDI، سال ۱۳۶۷ و برحسب شاخص PNPI، سال ۱۳۸۹ بوده است. هم چنین طولانی ترین دوره خشکی به طور تقریبا مشترک در هر دو شاخص بین سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ رخ داده شده است. در نهایت می توان اشاره داشت احتمال وقوع خشکسالی شدید بر اساس تحلیل سری زمانی گذشته به طور گسترده در ماه های تیر و مرداد بیش تر خواهد بود. نتایج مبین این واقعیت است که خشکسالی در این استان رو به افزایش است که به تدریج بر شدت آن نیز افزوده شده است. هم چنین با توجه به روند کاهشی بارش منطقه می توان انتظار رخداد خشکسالی بیش تری را داشت. بنابراین بهتر است، مدیران و کارشناسان در طی فعالیت های اجرایی خود از حیث پیش گیری و مدیریت منابع آبی و پوشش گیاهی در دو ماه تیر و مرداد توجه ویژه ای داشته باشند.

کلیدواژه ها:

تحلیل زمانی-مکانی خشکسالی ، مدیریت آتش سوزی ، مدیریت منابع آبی ، هم مقیاس سازی