سنگ‎شناسی و زمین‎شیمی توده های نفوذی مناطق اکتشافی سم آهنی و فرزنه، خاور معدن سنگ آهن سنگان خواف (جنوب خاوری مشهد)

منطقه های اکتشافی سم آهنی و فرزنه از آنومالی های خاوری مجموعه معدن سنگان خواف در استان خراسان رضوی، به شمار می روند. در این منطقه، توده های نفوذی به سن ترسیری هستند و ترکیب بیوتیت مونزونیت پورفیری و بیوتیت سینوگرانیت دارند. با توجه به دگرسانی شدید در توده بیوتیت مونزونیت پورفیری، بررسی‎های زمین‎شیمیایی بر روی توده بیوتیت سینوگرانیت متمرکز شده است. این توده پرآلومینوس، پتاسیم متوسط تا بالا و منیزیمی بوده و جایگاه زمین ساختی آن پس از کوهزایی است. فراوانی REE نشان دهنده آنومالی منفی Eu، غنی شدگی ملایم از LREE، الگوی مثبت تا نزدیک به هموار HREE، آنومالی منفی Ba، Sr، La، Ce و Ti و مقدارهای فراوان Ga (ppm ۱۲۴ - ۱۶) در هر دو نوع گرانیت های پرآلکالن نوع A و گرانیت های جدایش یافته نوع I است. برپایه مقادیر اکسید های اصلی و نسبت SiO۲ در برابر FeOt/MgO، نمونه‎ها از گرانیت های نوع I هستند. تغییرات عناصر فرعی و کمیاب در همه نمونه‎ها نشان دهنده جدایش بلورین پلاژیوکلاز، بیوتیت، آلکالی فلدسپار و کانی‎های فرعی از یک ماگمای گرانیتی نوع I و تهی از P است. افزایش در عناصر HFSE، به ویژه Ga و Nb، نیز در پی جدایش این گرانیت ها روی داده است. مقایسه این توده ها با توده های برمانی و سرخر در جنوب خاور سنگان نشان می دهد که الگوی تغییرات عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب آنها همانند یکدیگر و مانند گرانیت های نوع I جدایش یافته است. این سنگ ها می توانند در پی درجه های گوناگون ذوب بخشی سنگ مادر آندزیت-داسیتی و یا در پی فرایندهای دو مرحله ای از ذوب دوباره سنگ‎های حدواسط پدید آیند. 

کلیدواژه ها:

گرانیت های A و I ، مناطق اکتشافی سم آهنی و فرزنه ، معدن سنگان