لزوم مستند سازی نظام مدیریت سنتی و شناسنامه کاریزهای کشور در پایگاه GIS بمنظور اصلاح ساختار مدیریت کاریزها

کاریز، یکی از سازه‌هایی است که از دوران‌های کهن، نقش مهمی را در تأمین نیازهای اولیه حیات، شکل گیری و حفظ تمدن بشری، به عهده داشته است. عملکرد این سازه، تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی (قوت – ضعف)، خارجی (تهدید – فرصت) می‌باشد (SWOT) که بخشی از آنها به عوامل انسانی و تصمیمات و اقدامات بشری مربوط بوده و بخشی از آن به عوامل طبیعی و اقلیمی. در گذشته بهره برداران، بنا به احساس ضرورت در خصوص احداث، بهره برداری، نگهداری، مدیریت و ... این سازه استراتژیک، به مرور زمان و سینه به سینه، اقدام به انتقال تجربه و نوآوری و ایجاد اصول و تعاریفی نموده‌اند که بعضی از آنها بصورت قراردادی و محلی، در برخی مناطق کشور رواج یافته است؛ بنابراین حفظ بقاء و بررسی نقش و میزان عملکرد این سازه، بدون دانش بومی و شناخت صحیح (مبتنی بر اطلاعات دقیق و به روز)، برای تصمیم گیران بالادستی تخصیص منابع آب و تخصیص منابع مالی (برای انجام عملیات‌های عمرانی و بازسازی) سازمان‌های دولتی، به سهولت قابل انجام نخواهد بود. در این مقاله سعی شده است، ضمن پرداختن به اهمیت دانش بومی، در مدیریت و بهره برداری پایدار کاریزها (از گذشته تا کنون)، به لزوم ایجاد و توسعه یک پایگاه اطلاعات مکانی و توصیفی SQL-Server، در رابطه با کاریز و اجزاء آن و سایر عوارض و موضوعات تأثیر گذار بر عملکرد آن، از طریق گردآوری «داده‌ها»، و سپس پردازش بر روی «داده‌ها» و تولید «اطلاعات»، و بررسی «اطلاعات» برای تأمین «دانش» و شناخت مورد نیاز مدیران و تصمیم گیران امور منابع آب کشور، از وضعیت موجود کاریزها و ارزیابی اثرات (فرصت‌ها و تهدیدها) تصمیمات مأخوذه، در قالب یک ابزار پشتیبانی تصمیم گیری GIS پرداخته شود. در این راستا موضوعات مورد توجه برای تولید «دانش» و شناخت صحیح، که ماحصل ایجاد یک چنین پایگاه‌های اطلاعاتی است، در بخش‌های مختلف طراحی نرم افزار و پایگاه داده، نقشه برداری کاریز و اجزاء آن، گردآوری اطلاعات توصیفی، آماده سازی و ورود اطلاعات، کارتوگرافی و گزارش گیری و ... اشاره شده است