سامانه های آب گیر و نقش آن ها در نگه داشت آب و کاهش تبخیر

آب منبع حیات و عامل رشد و توسعه جوامع بشری است. با توجه به افزایش جمعیت و نیاز بشر به غذا، روز به روز نیاز به این منبع حیاتی نمایان تر می شود. بنابراین جلوگیری از اتلاف این منبع مهم  امری اجتناب ناپذیر است که نیاز به برنامه ریزی اصولی و صحیح دارد. یکی از راه های جلوگیری از اتلاف آب، کنترل رواناب به وسیله سامانه های آب گیر، نگه داشت رطوبت و کاهش تبخیر از سطح خاک می باشد. در این تحقیق به منظور معرفی مناسب ترین روش کاهش تبخیر از سطح خاک، افزایش طول دوره ماندگاری رطوبت خاک، تعیین میزان عمل کرد تیمارهای مختلف و انجام مقایسه بین آن ها، اقدام به ایجاد سامانه های لوزی شکل در دامنه شیب دار گردید. وظیفه اصلی این سامانه ها جمع آوری و هدایت آب حاصل از بارش به انتهای سامانه و نفوذ آن به داخل خاک است که علاوه بر افزایش رطوبت درانتهای سامانه، تاثیر شایان توجهی در  کاهش فرسایش و رسوب دارد. در این طرح به منظور افزایش ضریب رواناب سطح سامانه ها به وسیله پوشش پلاستیکی ایزوله شده و قسمت انتهایی سامانه ها  ۶ تیمار و ۳ تکرار تعبیه گردیده که هر کدام از آن ها با مصالح قابل دست رس کشاورزان چون پلاستیک گل خانه ای، شن و ماسه پوشانده شده و برای انتقال رطوبت به عمق خاک، فیلتری به عمق ۵۰ و قطر ۱۵ سانتی متر تعبیه شده است. رطوبت خاک در دو عمق ۳۰ و ۵۰ سانتی متر، در مدت یک سال به وسیله دستگاه TDR اندازه گیری و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که تیمار حداکثر و یا بهترین تیمار از نظر نگه داشت رطوبت خاک در عمق ۳۰ و ۵۰  سانتی متر  به ترتیب تیمار b (پوشش پلاستیکی و روکش سنگ ریزه) و تیمار d ( پوشش پلاستیکی و روکش سنگ ریزه همراه با فیلتر) می باشد. میزان افزایش نگه داشت رطوبت خاک نسبت به شاهد در این دو عمق به ترتیب برابر ۲.۸۴ و ۱.۶۲ درصد می باشد. با توجه به این که از نظر میزان نگه داشت رطوبت خاک بین تیمارهای b و d اختلاف معنی داری وجود ندارد و تیمار b از نظر اجرایی سهولت بیش تر و هزینه کم تری دارد، لذا تیمار b به عنوان بهترین گزینه انتخاب و معرفی می شود.

کلیدواژه ها:

اتلاف آب ، سامانه لوزی شکل ، سطح خاک ، کاهش تبخیر ، نگه داشت رطوبت