سنگ شناسی سنگ های آتشفشانی منطقه خوان– قهستان (شمال خاوری بیرجند، خاور ایران)

سنگ های آتشفشانی ترشیری در منطقه خوان گسترش بسیاری دارند و دربردارنده تناوبی از سنگ های گدازه ای و آذر آواری هستند. گدازه ها بیشتر دربردارنده داسیت، آندزیت و تراکی آندزیت بازالتی هستند و سرشت کالک آلکالن (پتاسیم متوسط) دارند. بلورهای پلاژیوکلاز ( با منطقه بندی شیمیایی نوسانی و ترکیب آندزین تا الیگوکلاز)، هورنبلند، کوارتز و پیروکسن فراوان ترین درشت بلورهای این سنگ ها هستند . آپاتیت کانی فرعی این سنگ هاست. بیشتر بافت های این سنگ ها پورفیریتیک با زمینه میکروگرانولار و میکرولیتی، گلومروپورفیریتیک، جریانی و حفره ای هستند. بافت غربالی، خوردگی خلیجی و منطقه بندی از بافت های کانیایی آنها بوده و نشان دهنده نبود تعادل و آلایش ماگما در هنگام بالاآمدن است. تهی شدگی سنگ های منطقه از Nb و Ti، همانندی آنها با ماگماتیسم پهنه فرورانش را نشان می دهد. بی هنجاری منفی Nb در سنگ های منطقه، ویژگی سنگ های قاره ای است و نشان دهنده مشارکت پوسته ای در فرایندهای ماگمایی است. برپایه نمودارهای عنکبوتی بهنجارشده عنصرهای کمیاب و نادر خاکی، تهی شدگی نمونه های بررسی شده از عنصرهای ناسازگار با پتانسیل یونی بالا (مانند: Ti، Nb، P و Zr) پیامد ماگماتیسم وابسته به پهنه فرورانش، خاستگاه گوشته ای متاسوماتیزه و غنی شده در پی فرایندهای فرورانش و از سوی دیگر، دارابودن آمفیبول و نیز بالا بودن فوگاسیته اکسیژن در ماگماست. برپایه نمودارهای شناسایی پهنه زمین ساختی ماگما، سنگ های آتشفشانی منطقه در پهنه فرورانش حاشیه قاره ای فعال پدید آمده اند.

کلیدواژه ها:

آندزیت ، کالک آلکالن ، حاشیه فعال قاره ای ، خاستگاه گوشته ای ، خوان- قهستان ، بلوک لوت