بررسی و نقد دیدگاه سید قطب درباره نسبت دین و علم تجربی جدید

یکی از مسائل چالشی پیش روی اندیشمندان اسلامی در سده های اخیر، رابطه دین و علوم تجربی است که متفکران مسلمان با رویکردهای مختلفی در پی تبیین آن برآمده اند. سید قطب از مشهورترین و تاثیرگذارترین چهره های اسلامی قرن بیستم، با تفکیک میان علوم ارزشی (انسانی) و علوم محض (تجربی) و منفک دانستن علوم محض از مبانی معرفتی تمدن غرب، اخذ علوم تجربی غربی را بلامانع می داند. در این مقاله با روش توصیف و تحلیل ابتدا به تبیین دیدگاه او درباره تمدن و نسبت دین و علم می پردازیم و نقش علوم تجربی جدید را در تمدن اسلامی مورد نظر او تبیین می کنیم؛ سپس اشکالات نظریه او را مطرح می کنیم که از مهم ترین آنها: ۱. ناقص بودن نظام معرفتی ای که وی در پی اشکال به تمدن غرب مطرح می کند و متناسب بحث «هست ها و بایدها» در علوم تجربی به نظریه پردازی نمی پردازد؛ ۲. بی توجهی به تاثیر متقابل علوم ارزشی و علوم محض و نقش جهت دهی علوم ارزشی؛ ۳. فقدان بحث از علوم تجربی اسلامی که با ایجاد تغییرات در هدف، منابع، روش و غایت باید به آن پرداخت؛ ۴. رویکرد تفسیری همراه با سکوت وی در مواجهه با آیات علمی.

کلیدواژه ها:

سید قطب ، جامعه اسلامی ، تمدن اسلامی ، علم تجربی جدید ، غرب