کاربرد مدل MPSIAC و GIS در برآورد میزان فرسایش: مثالی از حوضه آبریز سرغایه – سرنیش جنوب مشهد

فرسایش خاک و رسوب­زایی در حوضه­های آبریز یکی از مشکلات بزرگ اکثر کشورهای جهان (از جمله ایران) محسوب می­شود. هدف این پژوهش برآورد تولید رسوب و شدت فرسایش با استفاده از روش GIS و مدل اصلاح شده پسیاک در حوضه آبریز سرغایه - سرنیش با مساحت ۶۵۴/۷۰ کیلومتر مربع واقع در جنوب مشهد انجام شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل افیولیت ملانژهای کرتاسه شمال تربت حیدریه، کنگلومرا، ماسه­سنگ، شیل، مارن و ژیپس ترشیاری است. نتایج نشان می­دهد که ۸/۱۴% (معادل ۶۵/۱۰۴۵ هکتار) از کل مساحت حوضه آبریز در رده V (رسوب­زایی خیلی زیاد)، و ۲/۸۵% (معادل ۷۵/۶۰۱۹ هکتار) در رده IV (رسوب­زایی زیاد) و ۵۱/۰% (۴۳/۳۶ هکتار) در رده III (رسوب­زایی متوسط) قرار می­گیرند. میانگین تولید رسوب بر اساس این مدل به ترتیب ۹۱/۹، ۹۱/۵ و ۱۲/۳ تن در هکتار محاسبه گردید. انواع اشکال فرسایشی موجود در منطقه به ترتیب اهمیت شامل فرسایش­های آبراهه­ای، شیاری، سطحی، واریزه­ای، خندقی و کناری است.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، رسوب زایی ، مدل اصلاح شده پسیاک ، سرغایه - سرنیش