تاثیر خستگی فکری بر زمان پاسخ و نرخ خطای فعالیت های سیکلی در معماری شناختی ACT-R

هدف: بررسی تاثیرات خستگی فکری بر زمان و صحت انجام کار تکراری با استفاده از یک مدل شبیه سازی شده در معماری شناختی (Adaptive Control of Thought-Ratonal). از آنجا که در تحقیقات پیشین، اثر خستگی بر فعالیت های پرتکرار با سیکل کوتاه و در زمانA   طولانی در نظر گرفته نشده است، نمونه ای از کار فکری یکنواخت و تکراری در محیط نرم­افزاری معماری شناختی ACT-R مدل شد. روش: در یک بار اجرای این مدل، میانگین زمان پاسخ برای هر سیکل از تقسیم زمان کل پاسخ بر تعداد تکرارها و نرخ کلی خطا نیز از تقسیم تعداد پاسخهای نادرست بر تعداد تکرارها، پس از حذف تکرارهای فاز یادگیری، به دست می آید. سپس با بررسی آثار خستگی بر    ، ضریب افزاینده در مدل شبیه سازی شده تعریف و اضافه شد. این ضریب برای تعریف میزان تمرکز فکری به کار می رود و چون با کاهش آن، زمان پاسخ و نرخ خطا افزایش مییابد ضریب افزاینده نامیده می­ شود. با اجرای این مدل برای افراد داوطلب، داده های واقعی جمع ­آوری و با استفاده از روش آماری ANOVA (Analysis of Variance) با خروجی های مدل مقایسه شد. پس از صحه­ گذاری مدل، تاثیر ضرایب افزاینده بر زمان پاسخ و نرخ خطا تحلیل شد. یافته ها: با آزمون F در سطح درصد ۵ = α ثابت شد که بین داده های مجازی و داده های واقعی تفاوت معناداری وجود ندارد و مدل ارائه شده معتبر است. سپس مدل برای سیکل سه ثانیه با تعداد تکرارهای مختلف و در دفعات متعدد اجرا شد که با مد نظر قراردادن عامل خستگی فکری، افزایش در میانگین زمان پاسخ تا ۰/۵ ثانیه برای هر سیکل و افزایش در میانگین نرخ خطا تا ۱۲ درصد به دست آمد. نتیجه گیری: پس از هزار سیکل، میانگین زمان پاسخ برای هر سیکل به طور تقریبی به میزان ۰/۴۳ ثانیه و میانگین نرخ خطا به اندازه ی ۸ درصد افزایش می یابد که شاهدی است بر اثر منفی خستگی فکری. این اثر را میتوان با راهکارهایی مانند استراحت به موقع کنترل کرد و کاهش داد.

کلیدواژه ها:

Mental fatigue ، Response-time ، Error-rate ، ACT-R cognitive architecture ، خستگی فکری ، زمان پاسخ ، نرخ خطا ، معماری شناختی ACT-R