آغازه و پایانه ی کلامی در درسنامه های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان

منظور از آغازه و پایانه ، کلمات یا عباراتی هستند که گوینده، مکالمهی خود را با آنها آغاز یا تمام می کند. نمونهی کلیشه ای آغازه، «سلام» است و عبارت «خداحافظ» نیز نمونه ای رایج از پایانهی کلامی به شمار می آید. عبارات کلیشه ای و رایجی همچون «تولدت مبارک» یا «نوروزتان پیروز» را نیز می توان به اعتبار کارکرد واقعی شان در میان کاربران زبان، آغازه یا پایانه نامید. در این پژوهش، الگوهای آغازه و پایانهی شش درسنامهی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان بررسی شده است. منابع مورد مطالعه عبارتند از: پورنامداریان (۱۳۸۶)، ثمره (۱۳۸۴)، ضرغامیان (۱۳۸۴)، صفارمقدم (۱۳۹۱)، فرزاد (۲۰۰۴) و شعبانی جدیدی و پرویز بروکشا (۲۰۱۰). یافته های تحقیق نشان می دهد درسنامه های مورد مطالعه، در استفاده از عناصر آغازه و پایانهی کلامی، به الگوهای طبیعی و متعارف زبان توجه نکرده اند. همچنین، استفاده از صورت های خطاب رسمی، نسبت به غیررسمی بیشتر است. کاربرد آغازه ها نسبت به پایانه ها بیشتر است و بسیاری از مکالمات در پیکرهی پژوهش، ناگهان و به گونه ای مصنوعی خاتمه می یابند و در واقع قطع می شوند. محقق بر این باور است که یافته های پژوهش حاضر می تواند توجه مولفان متون آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبان را به کاستیهای منابع موجود جلب کرده و اهمیت بازنگری در متون مذکور را خاطرنشان سازد. 

کلیدواژه ها:

آغازه ، پایانه ، درسنامه ، آموزش زبان فارسی