اقتصاد سیاسی مدیریت آب و تاب آوری اقتصادنیم نگاهی به سوء مدیریت آب منطقهای شهرستان میانه

آب یک منبع طبیعی، کمیاب و غیرقابل جایگزین در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع است. به واسطه رشد جمعیت، تغییر شیوه زندگی، موضوعیت داشتن صنایع رانتی و آببر، و تداوم رویه های غیرعلمی و غیرمنطقی در تسهیم آب کشاورزی، بهره برداری غیرمجاز و کوته نگرانه از منابع آب زیرزمینی و جاری و امثالهم، به طور مستمر بر مصارف آبی افزوده میشود. با توجه به رشد روندی مصرف آب و فراخشک بودن جامعه ایران از منظر منابع آبی، بحران ملی و محلی آب در وضعیت فعلی امری جدی است و سوءمدیریت آن در راستای تامین منافع کسانی که قدرت چانه زنی دارند، مشکلات فراوانی در زمینه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی به بار آورده است. سوء مدیریت مزبور، تابآوری و مقاومت اقتصادی ما را کاسته و ما را وابسته به ترحم دیگران میکند.در مقاله حاضر با استفاده از دستگاه نظری نهادگرایی و روش توصیفی-تحلیلی-تاریخی ضمن بررسی انتقادی از مدیریت آب کشور از ابعاد مختلف، همچون تشکیل بازار برای آب، نمونه موردی سوءمدیریت آب منطقه ای شهرستان میانه در بخش کشاورزی توجه داده میشود به نحوی که علیرغم گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی و تدوین قانون توزیع عادلانه آب و تاکید بر عرفهای عادلانه و تاییدی اسلام، همچنان اساس تسهیم آب کشاورزی بر رویه های استبداد اربابی قرار دارد و این مسئله باعث سوءاستفاده معدودی از عاملان بخش کشاورزی از منبع محدود آب، غیراقتصادی شدن فعالیتهای کشاورزی، افت محصولات تولیدی، خالی از سکنه شدن روستاها، مهاجرت و حاشیه نشینی شهری و تبعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی میشود و این نحوه مدیریت منابع آبی،اساسا با قواعد "لاضرر و لاضرار" و "نفی سبیل" هم منافات دارد.مقاله حاضر نتیجه میگیرد که ارتقای توانمندیهای اقتصاد ایران و به صورت خاص ارتقای بخش کشاورزی و جامعه روستایی، نیازمند تمکین سازمانهای مسئول، بهویژه مدیریت آب منطقهای به قوانین رسمی و عرف عادلانه و مورد تاکید دین است. همچنین مطالبهگری جامعه مدنی و عاملان اقتصادی حوزه کشاورزی که از منبع آب بینصیب هستند باید اساس باشد.

کلیدواژه ها:

سوء مدیریت آب کشاورزی ، نهادگرایی ، تابآوری اقتصاد ، قانون و عرف تسهیم عادلانه آب ، نظم دسترسی محدود و قائم به شخص.