تاثیر تصوف در منظومه های عاشقانه
محل انتشار: فصلنامه عرفان اسلامی، دوره: 15، شماره: 57
سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 257
فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IAUZ-15-57_001
تاریخ نمایه سازی: 22 آبان 1400
چکیده مقاله:
تصوف، که از آن می توان به عنوان یکی از عوامل مهم اجتماعی و فرهنگی یاد کرد، از قرنهای نخستین در جامعه اسلامی شکل گرفت و به سرعت رشد کرد. با سنایی وارد عرصه ادبیات شد و آثار برجستهای در این حوزه چه به صورت نثر و چه از نوع آثار منظوم پدید آمد که مثنویهای عطار و مولانا از جمله آنهاست. تحت تاثیر این آثار و با توجه به غلبه روح و فرهنگ تصوف در فضای اجتماعی قرون هفتم، هشتم و نهم، داستانهای عاشقانه عصر نیز که به دلیل نگاه عاطفی و احساسی آنها بیش از سایر داستانها مورد توجه بودهاند دگرگون گشته، ضمن حفظ برخی ویژگیهای آثار پیشین، آب و رنگ تازهای به خود گرفتند. در این نوشتار برآنیم تا با بررسی برخی از برجستهترین منظومههای عاشقانه این قرون یعنی هشت بهشت امیر خسرو دهلوی(قرن هفتم)، جمشید و خورشید سلمان ساوجی و همای و همایون خواجوی کرمانی(قرن هشتم)، و لیلی و مجنون مکتبی شیرازی(قرن نهم)، عناصر مشترکی را که بیانگر تاثیرپذیری پدیدآورندگان این آثار از اندیشههای صوفیه است، استخراج کرده و مورد مطالعه قرار دهیم. نتایج پژوهش بیانگر این معناست که این اثرپذیری تنها به تحول شخصیتهای داستانی و صفات و رفتار آنها محدود نگشته بلکه واژگان و تعابیر عاشقانه نیز چه بسا تحت تاثیر تصوف بار معنایی گستردهتری یافتهاند؛ به عبارتی میتوان اذعان کرد که عشق زمینی و مجازی در این داستانها به پاکی و بلندای عشق آسمانی ارتقا مییابد و عشق و عرفان آنچنان در هم آمیخته و به هم پیوند میخورد که نمیتوان حد و مرز مشخصی برای عاشقانه یا عارفانه بودن آنها تعیین نمود.
نویسندگان
سیدمرتضی میرهاشمی
استاد تمام زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
معصومه سیم چی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی پردیس خوارزمی تهران، ایران.
حبیب الله عباسی
استاد تمام زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
بهادر باقری
دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.