بررسی مراحل سلوکی «تخلیه» «تحلیه» «تجلیه» و «فنا» در عرفان اسلامی
محل انتشار: فصلنامه عرفان اسلامی، دوره: 17، شماره: 65
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 390
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IAUZ-17-65_005
تاریخ نمایه سازی: 22 آبان 1400
چکیده مقاله:
به باور اهل معرفت و سلوک، در یک نگاه کلی و جامع میتوان مراحل سیر و سلوک الی الله را به چهار مرحله اصلی «تخلیه»، یعنی تهی ساختن درون از رذیلتهای اخلاقی، «تحلیه»، یعنی آراستن به فضائل اخلاقی، «تجلیه»، یعنی تابیدن انوار الهی بر قلب، و «فنا»، یعنی گذار از همه ما سوی و وصول به حق متعال تقسیم کرد. اصل و محتوای این نگاه، یعنی ترتب سلوک بر مراحل مزبور، ریشه در سخنان عارفان صدر اول داشته و سراج طوسی اولین عارفی است که تعریفی از هر چهار مرحله، ارائه داده است. امتیازاتی که این تقسیم چهارگانه دارد موجب شده تا این مبحث عرفانی، تا کنون نیز ادامه یابد. افزون بر آن، ریشههای این چهار اصطلاح عرفانی را میتوان در آموزههای دینی نیز دنبال کرد. در میان این چهار مرحله، عارفان بر دو مقام تخلیه و تحلیه تاکید ویژه و بیشتری دارند و حتی گاهی، مجموعه سلوک را در ایندو خلاصه کردهاند. و البته نزد مشایخ سلوک، در اولویتسنجی میان ایندو، تخلیه، مقدم بر تحلیه است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمد میری
عضو هیات علمی دانشکده معارف دانشگاه تهران، ایران. m.miri۵۷@ut.ac.ir