مقاله علمی – پژوهشی: تغییرات زمانی-مکانی شاخص سطح تروفیک (TRIXcs)، ریسک یوتریفیکاسیون (UNTRIX) و تعیین مناطق تحت تاثیر با استفاده از الگوی شوری مکانی در سواحل حوزه جنوبی دریای خزر

استفاده از الگوهای شوری مکانی، تصویری از منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون و تغییرات سطح تروفیک اکوسیستم را نشان می دهد. هدف از این مطالعه تعیین منطقه تحت تاثیر یوتریفیکاسیون ناشی از آب شیرین رودخانه ها با استفاده از سطح تروفیک  (TRIXcs)، ریسک یوتریفیکاسیون (UNTRIX) و منحنی پراکندگی مواد مغذی-شوری می باشد. همچنین داده های تحقیق حاضر با سال های پیشین مقایسه می گردد. این تحقیق طی سال های ۹۸-۱۳۹۷ در هشت ترانسکت و در عمق ۳۰-۵ متر در سواحل ایرانی حوزه جنوبی دریای خزر انجام می گردد. نتایج نشان داد که تغییرات میانگین فصلی TRIXcs و UNTRIX به ترتیب برابر ۵۹/۵-۹۴/۴ و ۱۷/۴-۵۷/۳ بوده است که حداکثر سطح تروفیک و ریسک یوتریفیکاسیون در فصل تابستان مشاهده گردید. همچنین ایستگاه های نزدیک به ساحل (عمق ۵ متر) دارای سطح تروفیک (TRIXcs) بالاتر بودند و در وضعیت ریسک یوتریفیکاسیون بالا (۳۰/۴UNTRIX=) قرار گرفتند. تغییرات TRIXcs و UNTRIX در بین نواحی مختلف (غربی، میانی و شرقی) معنی دار نبوده است (۰۵/۰p>). در تحقیق حاضر نقاط دارای حداکثر مقادیر آمونیم و سیلیس محلول در نزدیکی سواحل غربی در نیم خط انزلی و تحت تاثیر بزرگترین رودخانه سواحل جنوبی دریای خزر (نیم خط سفیدرود) ثبت شدند، اما نقاط دارای حداکثر مقادیر NOx و فسفر معدنی در ناحیه شرقی (نیم خط های امیرآباد و بندرترکمن) مشاهده گردیدند. ارتباط غیرخطی به دست آمده در الگوهای شوری مکانی بین NH۴، NOx، DIP و DSi با شوری بیانگر آن است که جریان رودخانه ای و اختلاط ستونی آب بر تغییر غلظت مواد مغذی و سطح تروفیک در منطقه مورد مطالعه موثر بوده اند.

کلیدواژه ها:

Trophic index ، Risk of eutrophication ، Nutrients- Salinity ، Iranian coast ، Caspian Sea ، سطح تروفیک ، ریسک یوتریفیکاسیون ، پراکندگی مواد مغذی-شوری ، سواحل ایرانی ، دریای خزر