ارزیابی پایداری گردشگری در اماکن تاریخی فرهنگی با استفاده از مدل جاپای بومشناختی (مطالعه موردی: خانه کرد، شهر سنندج)

در دو دهه اخیر، با ظهور پارادایم توسعه پایدار در صنعت گردشگری، در عرصههای علمی و اجرایی و در سطح ملی و بینالمللی نگرانیهای فزایندهای در خصوص تاثیرات نامطلوب و مخرب گردشگری انبوه مطرح شد. بنابراین، مطالعات و اقدامات تجربی زیادی برای عملیاتی کردن مفهوم توسعه پایدار و مدلهای ارزیابی آن صورت پذیرفته است. اما به رغم همه این اقدامات، نتایج حاصل از پیشرفت بهسوی پایداری مطلوب نبوده است. از طرف دیگر، مطالعات نخستین در کشور نیز حاکی از وجود چالشهای عمده در جهت دستیابی به پایداری توسعه گردشگری بهویژه در اماکن تاریخی فرهنگی است. بنابراین، در این پژوهش سعی شده با روشی توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانهای اسنادی و مطالعات میدانی، پایداری گردشگری در ((خانه کرد)) شهر سنندج بهمنزله یکی از اماکن تاریخی فرهنگی ارزیابی شود. به این منظور، علاوه بر گردآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز اولیه در مورد این مکان تاریخی فرهنگی، پرسشنامهای نیز در میان گردشگران مراجعهکننده به این مکان (در سال ۱۳۹۱) توزیع شد تا خود میزان تولید زباله و استفاده از سوختهای مختلف برای حمل و نقل را بیان کنند. با توجه به اینکه تعداد گردشگران خانه کرد بهطور متوسط سالیانه ۱۱۰۳۴ نفر است، بنابراین حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران ۳۷۱ نفر برآورد شد. بهمنظور ارزیابی سطح پایداری نیز از مدل جاپای بومشناختی استفاده شده است. این مدل میتواند میزان پایداری را بهصورت کمی و در قالب میزان زمینی که تامین کننده نیازهای گردشگران به این مکان است مشخص کند. یافتههای پژوهش نشان داد که میزان جاپای بومشناختی گردشگری برای خانه کرد در سال ۱۳۹۱ برابر با ۳۹/۱۷۸۳ هکتار جهانی بوده است. با توجه به مساحت ۶/۳۸۵۰ هکتاری این عمارت، میتوان گفت این مکان توانایی جبران فشارهای زیستمحیطی گردشگری را ندارد و برای جبران این تاثیرات به فضاهای پشتیبان نیازمند است. در میان بخشهای مختلف جاپا نیز، مصرف سوخت برای حمل ونقل بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه ها:

گردشگری پایدار ، گردشگری فرهنگی ، جاپای بومشناختی ، خانه کرد شهر سنندج