ارزیابی الگوی پراکنش فصلی و تنوع زیستی جوامع درشت بی مهرگان کفزی در رودخانه آجی سو (استان گلستان)

جوامع بنتیک به ­عنوان شاخص زیستی در اکوسیستم ­های آبی مطرح می ­باشند. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی زیستی رودخانه آجی‎سو براساس ساختار جوامع درشت بی مهرگان کفزی بود. نمونه ­های کفزی به ­صورت فصلی از چهار ایستگاه (با ۳ تکرار) به­ مدت یک­ سال با استفاده از نمونه بردار سوربر با سطح پوشش ۳۰×۳۰ سانتی ­متر جمع ­آوری شدند. در مجموع تعداد ۱۱۰۶ نمونه از موجودات کفزی شناسایی شدند که بیش ­ترین فراوانی به ­ترتیب مربوط به رده دوبالان و یک ­روزه­ ها در فصل پاییز بود درحالی­ که سایر گروه ­ها فراوانی ناچیزی داشتند. بیش ­ترین پراکنش درشت بی مهرگان کفزی در ایستگاه ­های ۲ (۳۷ درصد) و ۳ (۲۹ درصد) به ­دست آمد. مقیاس­ گذاری چند بعدی (MDS) و نمودار خوشه ­بندی به ­دلیل فراوانی راسته Diptera، Oligocheta و Ephemeroptera در ایستگاه ­های ۲، ۳ و ۴ فصل پاییز و تابستان، درشت بی مهرگان کفزی ۳ گروه مجزا از یکدیگر نشان داند. شاخص تنوع (شانون– وینر)، شاخص غالبیت (سیمپسون) و غنای گونه (مارگالف) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیش ­ترین شاخص تنوع (۰/۱۶± ۱/۳۶)، شاخص غالبیت (۰/۰۳± ۰/۷۷) و غنای گونه (۰/۲۱±۱/۳۷) در فصل پاییز بود، درحالی­ که کم­ترین مقدار در فصل گرم (تابستان) به ­دست آمد. همبستگی معنی ­داری بین شاخص ­های مختلف زیستی و برخی از پارامترهای آب ازجمله دما، اکسیژن محلول، شوری، هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول وجود دارد. به ­طورکلی مشخص گردید که حشرات آبزی، جمعیت غالب درشت بی مهرگان کفزی رودخانه آجی ­سو را تشکیل می دهند. درشت بی مهرگان کفزی در فصل پاییز بیش ­ترین فروانی و تنوع زیستی را به ­خود اختصاص دادند.

کلیدواژه ها:

ماکروبنتوزها ، ترکیب جمعیت ، رودخانه آجی سو ، شاخص های بیولوژیکی