ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر ریسک تهاجم زیستی کهور آمریکایی در اکوسیستم های طبیعی ایران

کهور آمریکایی (Prosopis juliflora) یکی از مسئله ­دارترین گونه­ های مهاجم در سطح دنیا بوده و تهاجم زیستی این گونه آثار زیان­ بار متعددی بر اکوسیستم ­های طبیعی مناطق نیمه­ حاره­ ای تا خشک کره زمین وارد آورده است. این گونه در ابتدا در بسیاری از مناطق کره زمین با هدف مهندسی اکوسیستم از جمله حفاظت آب و خاک و مبارزه با بیابان­ زایی در مناطق گرم و خشک، و تولید چوب معرفی گردید. اما قابلیت تکثیر و انتشار بالا و نیز دامنه تحمل محیطی زیاد کهور آمریکایی منجر گسترش بیش از حد گونه، کاهش تنوع زیستی بومی و تغییر ساختار جوامع گیاهی در مناطق هدف بوده است. از آن­ جا که ریشه­ کن ­سازی گونه ­های مهاجم امری پرهزینه و زمان ­بر است، شناسایی مناطقی که در آینده پتانسیل بالایی برای حضور این گونه خصوصا در اثر تغییر اقلیم دارند ابزاری پیشگیرانه جهت طرح ­ریزی و مدیریت اکوسیستم ­های هدف است. بدین منظور در پژوهش حاضر با استفاده از مدل­ سازی پراکنش بیشینه بی­نظمی (MaxEnt) و براساس مدل ­ها و سناریوهای متفاوت اقلیمی اثر تغییر اقلیم بر پراکنش گونه در مقیاس جهانی و کشوری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تا سال ۲۰۵۰ میلادی در تمام سناریوهای تغییر اقلیم بر گستره پراکنش گونه در عرض­ های جغرافیایی بالاتر افزوده خواهد شد. در سطح جهانی آمریکای شمالی، حوزه مدیترانه و خاورمیانه، و در سطح کشوری علاوه بر استان­ های جنوبی، زیستگاه ­های داخلی فلات ایران شامل استان­ های خراسان جنوبی، کرمان، فارس، سمنان و خراسان رضوی شاهد بیش ­ترین احتمال گسترش پراکنش گونه خواهند بود. بدین­ ترتیب نتایج پژوهش حاضر می­ تواند به ­عنوان ابزاری کارامد جهت طرح ­ریزی اقدامات پیشگیرانه و کاهش آثار منفی کهور آمریکایی در مناطق پرخطر مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مدل سازی پراکنش ، تهاجم زیستی ، تغییر اقلیم ، کهور آمریکایی ، تخریب اکوسیستم