بررسی عدم تقارن صفات مریستیک ناحیه سر مار آتشی (Dolichophis schmidti) و مار سیاه سوجه (Dolichophis jugularis) در شمال ایران

اختلالات تکوینی در خزندگان می تواند منجر به عدم تقارن صفات ریخت شناسی ازجمله عدم تقارن در تعداد فلس ها و هم ­چنین اسکلت شده و آن ها را از حالت طبیعی منحرف کند. بنابراین در این مطالعه، مار آتشی (Dolichophis schmidti) و مار سیاه سوجه (Dolichophis jugularis) دو گونه از مارهای غیرسمی متعلق به خانواده Colubridae، از نظر اختلالات ریختی و عدم تقارن صفات مریستیک در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، ۱۳ صفت مریستیک ناحیه سر ۳۳ نمونه مار آتشی (۱۶نمونه نر، ۶ نمونه ماده، ۵ نمونه نابالغ، ۶ نمونه با جنسیت نامشخص) و ۲۸ نمونه مار سیاه سوجه (۱۵ نر، ۷ ماده، ۵ نابالغ و ۱ نمونه با جنسیت نامشخص) از استان های آذربایجان­ غربی، آذربایجان شرقی، البرز، مازندران، گلستان، چهار محال و بختیاری، لرستان، خراسان رضوی و زنجان متعلق به موزه جانورشناسی دانشگاه گلستان (ZMGU)، آزمایشگاه دانشگاه گنبد و کلکسیون شخصی در زیراستریومیکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که نمونه های مار آتشی از نظر فلس های لب بالا (۳ نمونه)، لب پایین (۵ نمونه)، زیرچشمی قدامی (۱ نمونه)، عقب چشمی (۱ نمونه)، گیجگاهی (۷ نمونه)، جلوبینی (۲ نمونه) و فلس های گونه ای (۱ نمونه) نامتقارن بودند. هم ­چنین نمونه های مار سیاه سوجه از نظر فلس های لب بالا (۳ نمونه)، لب پایین (۷ نمونه)، زیرچشمی قدامی (۱ نمونه)، گیجگاهی (۵ نمونه)، گونه ای (۳ نمونه) در سمت راست و چپ عدم تقارن نشان دادند. این عدم تقارن صفات ریختی در مار آتشی و مار سیاه­ سوجه ممکن است ناشی از اختلالات جنینی، هموزیگوتی غالب و تغییرات ژنتیکی باشد.

کلیدواژه ها:

صفات نامتقارن مریستیک ، Dolichophis schmidti ، Dolichophis jugulari ، ایران