بررسی ترجیح ها و میزان مشارکت جامعه دانشگاهی در کشاورزی شهری مورد مطالعه: منظر خوراکی دانشگاه سیستان و بلوچستان

سابقه و هدف: پردیس خوراکی، نوعی فضای سبز دانشگاهی است که علاوه بر داشتن گیاهان خوراکی و دارویی، موجب تسهیل مشارکت جامعه دانشگاهی در فعالیت های کشاورزی و تولیدی منظر می­ شود. مزایای پردیس خوراکی شامل تولید مواد غذایی، کاهش هزینه های نگهداشت منظر، ارتقای حس تعلق به مکان و بهبود سلامت روانی دانشجویان است. در بسیاری از دانشگاه ها و موسسات آموزشی مختلف در دنیا، منظر خوراکی دانشگاهی در حال رونق گرفتن بوده و لذا این این مطالعه با هدف سنجش میزان مشارکت و حمایت جامعه دانشگاهی از منظر خوراکی دانشگاه سیستان و بلوچستان به انجام رسید.مواد و روش ها: در این تحقیق پیمایشی، نمونه ای به حجم ۵۳۰ نفر از اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان با استفاده از نمونه گیری طبقاتی انتخاب شد. با استفاده از مطالعه منابع موجود، مخزن اولیه گویه های پرسشنامه، طراحی و جهت تعیین روایی گویه ­ها، از تحلیل عاملی اکتشافی به روش تحلیل مولفه اصلی با چرخش متعامد واریماکس و برای تعیین پایایی ابزار، از ضریب آلفای کرونباخ (۸۹/۰) استفاده شد. گویه های پرسشنامه بر روی ۲ عامل ساختار فیزیکی منظر و میزان مشارکت جامعه دانشگاهی در منظر بار شدند. تحلیل های آمار استنباطی این پژوهش توسط نرم افزار SPSS v.۲۳ انجام شد. برای سوالات و اهداف تحقیق در بخش آمار توصیفی، از نمودارها و جداول آماری و به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده ها، از نمودارهای احتمال نرمال استفاده شد. به علاوه از آزمون­ های غیرپارامتری برای آزمون فرضیه های تحقیق در سطح معناداری ۰۵/۰ استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج این تحقیق نشان داد، «سلامتی روحی» و «تغذیه از مواد تولیدشده در منظر خوراکی» مهمترین عوامل انگیزه بخش برای مشارکت جامعه دانشگاهی در پردیس خوراکی است. همچنین مشخص گردید تفاوت معناداری در انگیزه ­های داوطلبانه در میان بخش های جمعیت شناختی پاسخ دهنده وجود داشت. از بین سه گروه دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان؛ دانشجویان، بانوان و گروه سنی ۳۰-۲۰ سال بیشترین انگیزه مشارکت را دارند. در مورد ساختار فضایی و عناصر منظر، ایجاد فضای کشاورزی و باغ میوه دارای آبنما و جوی آب مطلوب است. لذا پرطرفدارترین ترکیب فضا و عناصر منظر (زمین کشاورزی و باغ میوه، آبنما و جوی آب، فضای غذا خوردن و توتستان) که هم واجد ابعاد عملکردی (تغذیه و فعالیت کشاورزی) و هم واجد ابعاد تفرجی و احساسی (آبنما و فضای غذاخوردن) است، می باید در طراحی منظر کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان در اولویت قرار گیرد. انتخاب بهترین ترکیب کاشت درختان میوه، از دیدگاه جامعه آماری متشکل از توت سفید، شاه­توت، زردآلو، انگور یاقوتی و انجیر است. بهترین ترکیب کاشت سبزیجات و صیفی ­جات؛ سیب­ زمینی، ریحان، گوجه­ فرنگی و خیار و بهترین ترکیب کاشت گیاهان دارویی؛ گل ­گاوزبان، رزرماری، آلوئه ورا، به­ لیمو و آویشن است.نتیجه گیری: این تحقیق ثابت کرد که با وجودی که بیشتر پاسخ دهندگان به مشارکت در پردیس خوراکی ابراز علاقه کردند، ظرفیت داوطلبانه جامعه دانشگاهی سیستان و بلوچستان برای احداث و نگهداشت پردیس خوراکی کافی نخواهد بود. لذا علاوه بر مشارکت علاقمندان به کشاورزی شهری، به نیروی کار حرفه ای نیز برای پروژه نیاز خواهد بود. همچنین استفاده از استراتژی­ های افزایش مشارکت کاربر و همچنین تشویق گروه ­های ویژه دانشجویان هدف، برای این دانشگاه بسیار مهم خواهد بود. به این ترتیب، نتایج به طور موثرتری می ­تواند برنامه ریزان را در تجربه مشارکت و حمایت اجتماعی از پروژه های فضای سبز مبتنی بر کشاورزی شهری آگاه سازد.

کلیدواژه ها:

کشاورزی شهری ، پردیس خوراکی ، فضای سبز چندعملکردی