تخمین آلودگی فلزات سنگین رسوبات تالاب پریشان با استفاده از شاخص های سنجش آلودگی

سابقه و هدف: تالاب پریشان از جمله اکوسیستمهای با ارزش جهان است که از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت بسزایی دارد و در چند سال اخیر به دلیل خشکسالی های پی در پی به صورت کامل خشک شده است. فلزات سنگین از جمله مهمترین منابع آلاینده محیط زیست به شمار می روند که زمان ماندگاری آنها در رسوبات بسیار زیاد است. همچنین این فلزات اثرات زیان آوری بر اکوسیستمهای آبی دارند و رسوبات هم به عنوان منشا و هم به عنوان محلی برای ذخیره این عناصر محسوب می شوند. از اینرو کسب اطلاعات درباره این فلزات مهم است. مواد و روش ها: هدف از این پژوهش برآورد آلودگی رسوبات تالاب پریشان به فلزات سنگین مس، آهن، منگنز و روی با استفاده از شاخص غنی سازی، شاخص انباشت ژئوشیمیایی، درجه آلودگی و شاخص جامع فاکتور آلودگی است. در این بررسی، تعداد ۴۰ نمونه رسوب با وزن ۲۰۰ گرم از منطﻘه به صورت سیستماتیک برداشت شد و پس از هضم اسیدی و فیلتر کردن برای قرایت غلظت فلزات سمی آزاد شده در هر نمونه، از دستگاه جذب اتمی شعله مدل AAS کمپانی ترمو انگلستان استفاده شد. در این تحقیق به دلیل عدم وجود استاندارد خاص برای آلودگی خاک در کشورمان، از استانداردهای موجود در دیگر کشورها استفاده شد. میانگین غلظت فلزات مورد بررسی در منطﻘه کمتر از حداکثر غلظت (mg/kg) قابل قبول برای کشورهای لهستان، کانادا و استرالیا است.نتایج و بحث: میزان تغییرات خصوصیات pH و هدایت الکتریکی(Ec) به ترتیب در دامنه ۹/۷-۲/۷ و ۳۴-۴/۲ محاسبه شد و غلظت فلزات سنگین نیز بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم در بیشتر نمونهها به ترتیب فراوانی شامل منگنز(۳/۷۱-۲/۱۸)، آهن(۴/۲۶-۳/۶)، روی(۲/۱۵-۸/۳)، مس(۸/۱۳-۵/۳) به دست آمد. غلظت زمینه برای فلزات منگنز، مس، آهن و روی به ترتیب ۹۵۰، ۵۰، ۴۱۰۰۰ و ۷۵ میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. شاخصهای زمین انباشتگی، فاکتور آلودگی و شاخص جامع فاکتور آلودگی برای تعیین میزان آلودگی منطﻘه استفاده شدند که شاخص زمین انباشتگی برای همه فلزات کمتر از صفر به دست آمد که نشان دهنده غیرآلوده بودن منطقه است، در ادامه شاخص فاکتور آلودگی برای اکثر نمونهها در طبﻘه بدون آلودگی قرار گرفت، و فاکتور آلودگی برای تمام فلزات مورد بررسی مﻘداری کمتر از یک را نشان داد به طوری که تمام دادهها در طبﻘه بدون آلودگی قرار گرفتند. همچنین نتایج نشان داد که عناصر منگنز، مس، آهن و روی منشا زمینشناسی و کشاورزی دارند و غلظت فلزات در خاک به منشا طبیعی آنها ارتباط داده شد.نتیجه گیری: در نهایت می توان بیان کرد که منطﻘه مورد بررسی کمترین ریسک آلودگی را نسبت به فلزات سنگین دارد. در واقع می توان گفت که فلزات مس، آهن، منگنز و روی در این منطﻘه منشا زمینشناسی دارند و در طی فرایندهای طبیعی زمین شناسی و از طریق چشمه های ورودی به این تالاب تغییر می کنند.

کلیدواژه ها:

شاخص زمین انباشتگی ، فاکتور آلودگی ، فلزات سنگین ، تالاب پریشان