بررسی تغییرات زمانی – فضایی آلبیدوی سطح بر روی دشت سیستان در شرق ایران با استفاده از تولیدات سنجش از دور سنجنده MODIS ماهواره Terra

بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین، بیانگر انرژی قابل دسترس در هر بخش از سامانه زمین-جو است. همچنین تابش خالص خورشیدی، بنیادی ترین نیروی محرکه، برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنش های میان رویه زمین و اتمسفر است. این برهم کنش ها، به گونه ای معنی دار، بر اقلیم و دگرگونی آن سایه می افکنند. ازاین رو، برآورد ریزبینانه انرژی خالص در مقیاس گسترده از نظر مدل های اقلیمی جهانی و منطقه ای حائز اهمیت است. در این پژوهش، به منظور مطالعه روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدوی سطحی دشت سیستان، از تولیدات آلبیدوی سنجنده تابش سنج تصویربردار طیفی با وضوح متوسط ماهواره ترا با نام (MCD۴۳B۳) استفاده شد. تصاویر اخذشده، برای یک دوره آماری ۱۵ ساله (۲۰۱۴-۲۰۰۰) برای سه ماه آوریل، می و ژوئن با قدرت تفکیک فضایی یک در یک کیلومتر بوده است. بعد از اخذ تصاویر از مرکز آرشیو فعال توزیع فرایندهای سطح زمین ناسا، تمامی ۴۵ تصویر دانلود شده برای منطقه مورد مطالعه دشت سیستان به فرمت ASCII تبدیل شد، که هر ASCII، ۳۰۰۸۰ پیکسل را شامل می شود. در نهایت، با استفاده از دو روش آماری برآورد کننده شیب سن (Sen) و رگرسیون خطی کلاسیک، روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدو در سطح معناداری پنج درصد، در یک مقیاس پیکسل-مبنا مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این دو مدل نشان دادند که این دو  مدل در برآورد روند تغییرات میانگین آلبیدو، دقیقا مانند همدیگر عمل کرده اند و تفاوتی با یکدیگر نداشته اند. همچنین نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کانون بیشترین روند کاهشی شیب تغییرات آلبیدو در شمال شرق است که در این قسمت از دشت به دلیل جاری بودن رودخانه هیرمند، کشاورزی به صورت گسترده ای در آن رواج دارد. مقادیر افزایشی شیب روند تغییرات نیز به صورت بسیار محدود و لکه هایی کوچک و گهگاه بزرگ در شمال، جنوب شرق و مرکز دشت قابل مشاهده است. این روند افزایشی در مقادیر شاخص آلبیدو نیز در شمال دشت دقیقا منطبق بر خشک شدن دریاچه های سه گانه هامون بوده است. بقیه مساحت دشت نیز که دارای چشم اندازی بیابانی و فاقد هرگونه پوشش گیاهی و همچنین جمعیت انسانی است، روند خاصی را از خود نشان نداده است. در این مطالعه، همچنین به روشنی مشخص شد که استفاده از روش غیرپارامتریک، برآورد کننده شیب سن و روش پارامتریک رگرسیون خطی کلاسیک، در مطالعات روند تغییرات آلبیدو مناطق خشک منتج از تولیدات ماهواره ای سنجنده مودیس، می تواند بسیار کارآمد باشد.

کلیدواژه ها:

آلبیدو ، دشت سیستان ، روند ، مودیس