خشکسالی، مدیریت با رویکردهای واکنشی و پیشگیرانه

خشکسالی به عنوان یک فاجعه زیستی توجه دوستداران محیط زیست، اکولوژیست ها، هیدرولوژیست ها، هواشناسان، زمین شناسان و محققین علوم کشاورزی را به خود جلب کرده است. در سالهای اخیر، خشکسالیها با شدت و گسترش بیشتری رخ داده اند و به نظر می رسد، فاصله زمانی بین حوادث جدی نیز کاهش پیدا کرده است. ارزیابی خشکسالی برای طراحی و مدیریت آب شیرین از اهمیت ویژه ای برخوردار است و لازمه این امر، آگاهی از تاریخچه خشکسالی و اثرات آن بر منطقه مورد نظر است. در سالهای اخیر، خشکسالی های بزرگ مقیاس، مناطق وسیعی در افریقا، اروپا، آسیا، استرالیا، آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی و آمریکای شمالی را تحت تاثیر قرار داده اند و اثرات اقتصادی و اجتماعی زیاد آنها باعث توجه بیشتر به مساله خشکسالی شده است. تعاریف خشکسالی بر اساس متغیرهایی که برای توصیف خشکسالی استفاده میشوند، متفاوت و متغیر است. به طور کلی خشکسالی را میتوان به پنج گروه هواشناسی، هیدرولیکی، کشاورزی، اقتصادی-اجتماعی و خشکسالی آبهای زیرزمینی تقسیم کرد. در حالی که جلوگیری از وقوع خشکسالی غیرممکن است اما، کنترل اثرات ناشی از آن از طریق راهبردهای نظارتی و مدیریتی مناسب که به طور فعال مورد توافق قرار گرفته و در برنامه مدیریت خشکسالی تعیین شده است تا حدی ممکن است. رویکرد واکنشی و رویکرد پیشگیرانه از رویکردهای مقابله با خشکسالی هستند. رویکرد پیشگیرانه اغلب روشی نابه هنگام و ناکارامد تلقی می شود. رویکرد پیشگیرانه بر اساس سه ستون اصلی نظارت بر خشکسالی و سیستم های هشدار اولیه، ارزیابی آسیب پذیری و تاثیرات خشکسالی، کاهش خشکسالی، آمادگی برای مواجهه با خشکسالی و پاسخ به آن استوار است. در این رویکرد اقدامات مناسبی قبل، در حین و پس از خشکسالی در نظر گرفته میشود.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، مقابله با خشکسالی ، مدیریت بحران ، رویکرد واکنشی ، رویکرد پیشگیرانه.